In het Programma van November Music staat vermeld: “Net als ieder jaar belooft Colours of Improvisation een spectaculaire kleurenwaaier aan actuele muziekuitingen op de randen van jazz, improvisatie en wereldmuziek. Jazzmusici die buiten de hokjes kleuren hebben zoals altijd een streepje voor”. Dat is een beetje merkwaardige uitdrukking, immers, wat zijn nu muzikale uitingen op de randen van jazz, improvisatie en wereldmuziek? We gaan er geen definitie kwestie van maken, maar improvisatie is een vorm die niet verbonden is aan een genre. En jazzmusici die buiten hokjes kleuren.. Welke hokjes? Enfin, op zaterdag was er in elk geval een mooi programma samengesteld onder de noemer van “Colours of Improvisation” in de Verkadefabriek, op de een na laatste dag van Novembermusic. Met: Free Desmyter en zijn project Takenouchi Documents, Avishai Cohen Quartet (de trompettist) en het Marcin Wasilewski Trio met Tineke Postma. Als een van deze drie bandleiders buiten hokjes schilderen, dan is het wel Free Desmyter. En improvisatie is zeker onderdeel van wat deze drie formaties naar voren brengen, maar daarmee is het zeker geen improvisatie als geheel, wat je op basis van de titel zou verwachten. Wat niet betekent dat het niet mooi is, want het was héél mooi!!

We beginnen met Free Desmyter. Desmyter is klassiek opgeleid, maar heeft zich ontpopt als een zeer veelzijdig pianist, arrangeur en componist. Hij houdt zich bezig met verschillende muziekstijlen als jazz, lichte muziek en world. Zo geniet hij internationale erkenning als pianist bij de Chris Joris Experience, N’Faly Kouyaté, het Baba Sissoko Ensemble en de Iraaks/Europese formatie Ahoar. Zijn nieuwste project met als titel Takenouchi Documents is onlangs uitgebracht op album door W.E.R.F. Records en geïnspireerd op 20.000 jaar oude Takenouchi documenten uit Japan waardoor Desmyter gefascineerd is. Muziek met een klassieke inslag, oriëntaalse invloeden en Arabische improvisaties worden gecombineerd in de composities. Een elfkoppig orkest, waarin hoofdrollen zijn weggelegd voor: Bassem Hawar op djoze, zijn broer Saad Mahmood Jawad op ud, Khaled Alhafez, zang, Chris Joris, percussie en Free Desmyter zelf op piano. Het eerste stuk, een compositie van Desmyter zelf is De Kinderjaren van Jezus. Het begint heel stil, ingetogen, spiritueel met prachtige klanken op de djoze en elegante akkoorden op piano. De sfeer die door Desmyter en companen wordt neer gezet is heel bijzonder. Ook het nummer Hodedge is zo’n verstild nummer, melancholisch en er wordt een verrassend bed van percussie onder gelegd door Chris Joris, waardoor er een weelderige ambiance ontstaat. De verbinding tussen westerse en oosterse stijlelementen is bekoorlijk en valt ook heel goed in de smaak bij het publiek. Met Djordjina van de hand van Hawar komt er meer tempo en power. Er wordt gezongen door Alhafez op basis van Oosterse toonladders, waardoor de Arabische invloed nog veel groter dan bij de voorgaande stukken. In Song for the Orphan wordt een ode gebracht aan alle kinderen die door de oorlogen in het Midden-Oosten wees zijn geworden, een indringend stuk dat somberheid maar ook verlichting en spanning uitstraalt met opmerkelijke en minimalistische klankcombinaties. Het optreden wordt vervolgd met nog een aantal stukken van het nieuwe album. De internationaal samengestelde formatie rond Desmyter krijgt terecht een staande ovatie van het publiek.

Het tweede optreden wordt verzorgd door het Avishai Cohen Quartet. Hij wordt vanavond begeleid door Ziv Ravitz op drums, Barak Mori op bas en het Israëlische wonderkind, inmiddels 23 jaar oud, Gadi Lehavi op piano. Lehavi viel als kind al op door zijn enorme talent op de toetsen en wordt door Chick Corea een genie genoemd. Lehavi neemt vanavond de plaats in van Jonathan Avishai, die we normaal zien met Cohen in zijn quartet. De band begint met het imponerende Will I Die, Miss? Will I Die? van het album Cross My Palm with Silver. De compositie is geïnspireerd door een door CNN gemaakt reportage over een klein jongetje dat in 2016 door een gifgasaanval in Aleppo in Syrië in het ziekenhuis terecht komt en angstig vraagt of dit het einde is. Cohen speelt het stuk met veel diepgang, gevoel en een uitgebalanceerde toonkeuze waarbij geen noot teveel of te weinig wordt gespeeld. Ravitz schildert poëtisch op zijn drumset, wat is het een genoegen om deze grote meester weer te zien en te horen. Overigens is het Nasheet Waits, ook zeer begenadigd, die op het genoemde album de plek achter de drums inneemt. Het tweede nummer, Shoot Me In The Leg, is ook afkomstig van het vermelde ECM album. Met de live uitvoering vanavond begint het met een lange intro door Lehavi op de vleugel. Wanneer Cohen, Ravitz en Mori invallen wordt de power enorm opgevoerd en zijn we getuige van expressionistische solo’s. Je kunt een speld horen vallen in de zaal bij Live And Death van de CD Into The Silence. Ingetogen speelt Cohen het prachtige thema met een demper op zijn trompet, ondersteund door zacht strijkwerk van Ravitz op drums en ingetogen baswerk van Mori. Cohen en band spelen nog enkele nummers zoals Theme for Jimmy Green, Dream for a Child en hij draagt, ingetogen begeleid door de band, het door hem uit het Hebreeuws in het Engels vertaalde prachtige gedicht Departure voor, van de Joodse schrijfster Zelda, dat gaat over het afscheid nemen van het leven. Cohen vertrouwt ons toe dat dit nog een keer gereleased gaat worden. We zijn benieuwd en houden het in de gaten.

De derde en laatste set van vanavond wordt gevormd door het Marcin Wasilewski Trio dat optreedt met saxofoniste Tineke Postma. Speciaal voor November Music wordt er elk jaar een Nederlandse artiest gekoppeld aan een bekende buitenlandse formatie. Dit keer dus een Pools-Nederlandse verbinding. Het trio onder leiding van de zeer getalenteerde Wasilewski viert volgend jaar hun 25-jarig bestaan, terwijl ze nog niet zo lang in de 40 zijn. Ze zijn ooit begonnen als Simple Acoustic Trio, toen ze nog jong waren en ze brachten onder die naam al twee fantastische albums uit met de titels Habanera in 2000 en Lullaby for Rosemary in 2001. Ze werden ontdekt door Tomasz Stanko, begeleidden hem enkele jaren, waardoor ze internationaal doorbraken en hun weg vervolgden als Marcin Wasilewski Trio. Begin vorig jaar zagen we hen nog bij een concert in TivolVredenburg. In Den Bosch hebben ze samen met Tineke Postma een primeur. Ze speelden nog niet eerder samen en openen het concert met de compositie Sudovian Dance. Het is een nummer van het album Spark Of Life, waar ze op samenspelen met de Zweedse saxofonist Joakim Milder. Een mooi opgebouwd stuk met geweldige harmonie en balans tussen verstilde gedeelten en gedeelten met wat meer power. Postma en het trio zijn prima op elkaar ingespeeld, ondanks de korte repetitieperiode die ze tot hun beschikking hadden. Het volgende nummer is van de hand van Postma, met de titel The Eye Of The Mind van haar album The Traveller. Een romantisch getint stuk met mooi pianospel in prachtige harmonie. Wasilewski gaat helemaal op in het stuk, met de voor hem zo kenmerkend voorover gebogen houding en stampende voeten. Ook het nummer daarna Before The Snow is van Postma. Het is een luisterrijke ballad waardoor het muisstil wordt in de grote zaal van de Verkadefabriek. De power en energie komen terug met het snelle stuk Night Train To You, ook uitgebracht op het vorige jaar uitgekomen live album van het trio. Met de denderende snelheid van de nachttrein brengen ze deze compositie met technisch heel knappe vingervlugheid en grote overtuiging. Ze vervolgen met Morning Heavy Song van hun grote inspirator Stanko en Actual Proof van Hancock, ook zo’n geweldige interpretatie, die eveneens te vinden is op het genoemde live album. Het publiek is laaiend enthousiast en dat word beloond met een toegift uit een iets oudere doos: Sleep Safe And Warm van de vermaarde en veel te vroeg overleden Poolse pianist Krzysztof Komeda, die dit thema schreef voor de film Rosemary’s Baby van regisseur en landgenoot Roman Polanski. Opnieuw laat Wasilewski zien – en nu op fantastische wijze bij gestaan door Tineke Postma – dat hij met z’n trio tot de top behoort In februari komen ze terug naar Nederland!