×

Recensie

14 november 2020

The Ex

G.W. Sok

Anyway...

Geschreven door: Guy Peters

Druxat

Geen goed woord over die vervloekte lockdowns, maar het leverde ook een paar lichtpuntjes op. Zo ook bij G.W. Sok. De voormalige vocalist van The Ex daagde zichzelf uit om iets te vertellen over albumhoezen die belangrijk voor hem waren. Hij startte op 3 april aan zijn parcours bij de Nederlandse band en rondde af op 17 mei. De reacties op die verhalen waren zo enthousiast dat de man besloot om het te boek te stellen. Gelukkig, want het 100 pagina’s tellende resultaat is niet enkel een mooi artefact (in 7″-formaat) om in handen te hebben en te doorbladeren, maar meteen ook een inzichtrijke geschiedenis van 30 jaar in de frontlinie van de DIY.

Zo terloops als het Ex-verhaal begon in 1979 – met het ondertekenen van een contract (het werd meteen ook het laatste dat de band tekende) voor een concert voor de leden überhaupt konden spelen -, zo onbezonnen voelt ook de spontaniteit in de eerste van Soks chronologische notities. De release van drie (!) 7”-singles in juni van 1980 wordt kort en zakelijk afgehandeld, alsof hij wil benadrukken dat de band in die periode bestond uit muzikanten die meer enthousiasme dan vaardigheid hadden. Maar laat enthousiasme nu een cruciale schakel zijn in dit boekje met de veelzeggende ondertitel 45 Records In 45 Days. Sok geeft je een inkijk in het bestaan van een band die aanvankelijk mee surfte op de alles-is-mogelijk-filosofie van de punk, maar al snel een heel eigen koers zou volgen. ‘Forward in all directions’ werd de leuze en die kan je toepassen op zowat de hele historie.

‘Punk’, je hebt er natuurlijk bijna evenveel definities van als bands die het beoefenen. Focus je je op uiterlijk vertoon en het standaardbeeld van het genre (energiek raggen in korte songs met een niet mis te verstane boodschap), dan hield The Ex na History Is What’s Happening (1982) al op met een ‘echte’ punkband te zijn. Zie je het daarentegen als attitude, als manier om je leven te leiden en dingen te organiseren, of zoals The Minutemen het zo mooi omschreven met hun “punk is whatever we made it to be”, dan kan je The Ex als een van de ultieme punkbands beschouwen. Bovenal is dit ook een kroniek van doorzettingsvermogen. Of noem het koppigheid, want vooral in de jaren tachtig stond de band op de barricaden, werd gezocht naar de weg van de grootste weerstand. Daarbij werd niet enkel gekeken naar de eigen omgeving (punk en de krakersbeweging gingen aanvankelijk hand in hand) of het eigen land, maar van meet af aan ook over de grenzen geloerd. Als het steek hield, dan moest het kunnen.

Dat leverde releases op die inspeelden op politieke (wan-)toestanden in El Salvador, Spanje en het Verenigd Koninkrijk, maar je leert ook over verrassende samenwerkingen, zoals een split single met de Koerdische band Awara, ook al liep dat niet zo evident. Een Koerdische vioolspeler bij The Ex, daar kan je je iets bij voorstellen. Terrie Ex die een solo speelt in een folksong? Dat vraagt om absurde toestanden. Een van de mooiste aspecten van Anyway… is dan ook dat het voelbaar maakt hoe het was om lid te zijn van een band die zowat alles zelf deed: het ontwerpen van artwork, het stencilen en knippen van hoezen, auto’s repareren, organiseren van concerten en festivals, uitbrengen van albums, etc. Soms was dat frustrerend (aanvankelijk kwam er amper erkenning in eigen land) en die koppigheid maakte het ook voor de band soms moeilijk, maar het is vooral ook een positief verhaal van zelfgecreëerde mogelijkheden en openingen.

The Ex was een pionier in het verkennen van het buitenland en stond als een van de eerste Westerse bands te spelen in het voormalige Oostblok (zodra ze de douane gepasseerd waren met hun kilo’s propaganda tenminste), maar was tijdens de val van de Berlijnse Muur – oh ironie – op tournee in de Verenigde Staten. Ook daar bouwde de band een cultaanhang op, wat leidde tot belangrijke connecties (Tom Cora, Steve Albini,…) en memorabele affiches (een triple bill met Shellac én Fugazi, concerten met Sonic Youth, Nomeansno,…). En dan was er natuurlijk de start van het Ethiopië-hoofdstuk en het klassieke eerste album met Getatchew Mekuria, vanaf het begin van dit millennium. De rode draden uit de bandgeschiedenis worden voortdurend afgewisseld met weetjes over de hoezen, de wisselende bezettingen, extra gasten en projecten tussen de albums, en zo waren er nogal wat. Gelukkig was er iemand die het allemaal archiveerde.

Tenslotte is het ook eerlijk en mooi hoe Sok (echte naam: Jos Kleij) gaandeweg laat voelen dat zijn einde bij The Ex onvermijdelijk werd. Hij voelde de begeestering stilletjes wegsijpelen, wat leidde tot zijn vertrek einde 2008 (en de komst van Arnold de Boer). Nu ja, echt vertrekken was er niet bij, want de man is nog steeds betrokken bij de dagelijkse opvolging van o.m. de Ex website/webshop. Bovendien was zijn afscheid van de muziekwereld slechts tijdelijk, want hij pikte de draad snel weer op en was de voorbije jaren minstens even druk in de weer als in die dertig jaar bij The Ex. 

Heel wat Ex-releases waren al behoorlijk goed gedocumenteerd via posters, pamfletten en kronieken, maar beschouw dit gerust als een XL-versie die het allemaal bij elkaar brengt en verder aanvult. Anyway… is informatief, grappig en doordrongen van zelfrelativering. Maar hoe verder het verhaal vordert en de lijst projecten, connecties, albums en tours blijft aandikken en aandikken, hoe duidelijker wordt dat dit geen doorsnee verhaal is. Er was ongetwijfeld een forse dosis toeval mee gemoeid, misschien ook wat geluk, maar vooral ook die onbedwingbare drang tot exploratie en expressie. The Ex groeide uit tot een instituut dat nooit bij de pakken bleef zitten en alles deed op zijn eigen voorwaarden. De output van dat alles is ronduit indrukwekkend. Anyway… toont je hoe dat mogelijk was, en doet er bijna 4 dozijn paginagrote hoezen bovenop.

Je kan het boek bestellen via de Ex shop.

Meer uit deze special

  1. The Ex: meer dan veertig jaar tegen de stroom in (deel 1)
  2. The Ex: meer dan veertig jaar tegen de stroom in (deel 2)
  3. Coddiwomple – The Walk & Other Stories
  4. The Ex – Disturbing Domestic Peace
  5. The Ex – History Is What’s Happening
  6. The Ex – Dignity Of Labour
  7. The Ex – Tumult
  8. The Ex – Gonna Rob The Spermbank (12 inch)
  9. The Ex – Blueprints For A Blackout
  10. The Ex – Pokkeherrie
  11. The Ex – 1936, The Spanish Revolution (dubbelsingle)
  12. The Ex – Wie Vermoordde Hans K.?
  13. The Ex – Aural Guerrilla
  14. The Ex – Joggers and Smoggers
  15. The Ex & Tom Cora – Scrabbling at the Lock
  16. The Ex & Tom Cora – And the Weathermen Shrug Their Shoulders
  17. The Ex & guests – Instant
  18. The Ex – Mudbird Shivers
  19. The Ex – Starters Alternators
  20. The Ex – Dizzy Spells
  21. The Ex – Turn
  22. The Ex – Catch My Shoe
  23. The Ex – 27 Passports
  24. 3Musketiere – Abflug
  25. The Ex – Hands Up! You’re Free (Peel Sessions)
  26. Naar Ethiopië in het spoor van The Ex (deel 1)
  27. Naar Ethiopië in het spoor van The Ex (deel 2)
  28. Terp Records: Een prachtlabel uit de koker van The Ex
  29. Getatchew Mekuria/The Ex & Guests – Moa Anbessa
  30. Mohammed ‘Jimmy’ Mohammed – Hulgizey
  31. Han Bennink & Terrie Ex – The Laughing Owl
  32. Getatchew Mekuria & The Ex & Friends
  33. G.W. Sok – Anyway…
  34. Brader Mûsikî :: Herim Kuda