Een ode aan die moeilijke muziek. Zo wordt dit boek van Siebe Thissen en Fred de Vries, dat dit voorjaar bij Koninklijke Van Gorcum verscheen, ook wel omschreven. De volledige titel is overigens: Bombastisch, ondansbaar en weergaloos – hoe progressieve popmuziek in de jaren zeventig alle conventies doorbrak (en ons het universum leerde begrijpen). Voorwaar, een opschrift volledig in de geest van het besproken tijdsgewricht. Denk bij de bands die boek beschrijft overigens niet alleen aan usual suspects als Yes, Genesis en Emerson, Lake & Palmer. Het gaat om meer dan dat; het draait om de ambitie van bands om, door vernieuwing en muzikaliteit, van pop/rock een serieuze muziekstroming te maken. En dan kom je volgens Thissen en De Vries uit bij de meest uiteenlopende stijlen en groepen: postpunk, avant-prog en postrock bijvoorbeeld. Concreter: namen als Roxy Music, Brian Eno, Tangerine Dream, Wire, This Heat en Pere Ubu. En ja, ook groepen als Pink Floyd, Rush, Van Der Graaf Generator, Hatfield and the North, Alquin en Yes.

Siebe Thissen is historicus en filosoof. Fred de Vries is schrijver. Beiden zijn gepassioneerde muziekliefhebbers. Ze schreven eerder 28 essays over platen die hun jeugd (in de jaren zeventig) bepaalden. Die essays verschenen in het niet te versmaden Platenblad. Een aantal van deze verhalen zijn in aangepaste vorm in deze bundel opgenomen. De albumbesprekingen in het boek ademen de ware liefde voor muziek: aandacht voor de instrumentatie, het spel van de muzikanten, de sociale en historische context, de teksten en het artwork. Zonder dat de auteurs zich uitspreken tegen streaming platforms staat die beleving natuurlijk haaks op het doorgaans zap-achtige karakter van online muziek beluisteren.

Thissen en De Vries schreven bijzonder lezenswaardige stukken, vol van kennis en betrokkenheid. Er valt nog steeds veel te ontdekken, zo blijkt wel, of het nu details bij bekende albums van King Crimson, Can en Jethro Tull zijn, of juist onbekendere bands die toch wel erg interessant waren, zoals bijvoorbeeld Demon Fuzz, The Peter Peter Ivers Band, Art Zoyd, Banco Del Mutuo Soccorso en Lemon Kittens.

Thissen en De Vries nemen je mee naar hun jonge(re) jaren in de jaren zeventig en tachtig. Het boek voert langs schoolpleinen, platenwinkels, een cruciale bibliotheek als de Centrale Discotheek van Rotterdam en destijds spannende zalen als Hal 4, eveneens in Rotterdam. In die jaren werden studio’s optimaal benut. Vooral in de seventies konden songs een of twee plaatkanten bestrijken. In de jaren tachtig werd regelmatig metalen gereedschap toegevoegd aan het instrumentarium van bands. Sowieso was er meer ruimte voor filosofische diepgang en wetenschappelijke inzichten in de popmuziek.

Zoals gezegd richt Bombastisch, ondansbaar en weergaloos zich op bands die grensverleggend, baanbrekend en vernieuwend waren. Groepen die floreerden in de jaren zeventig (en de vroege jaren tachtig) en die oog hadden voor vernieuwing maar die zich ook lieten inspireren door ontregelende en gedurfde muziek van de voorgaande jaren, denk aan Miles Davis, Captain Beefheart of de vroege krautrock. Zodoende kun je spreken van een prikkelend continuüm en dat is iets anders dan getrouw navolgen of interessante paden verder plattreden. Vandaar ook dat het boek veel symfonische en ‘progressieve’ rockbands die opkwamen in de jaren zeventig en tachtig ongemoeid laat. Vandaar ook dat de auteurs wél aandacht geven aan bijvoorbeeld Tuxedomoon, Public Image Limited en Einstürzende Neubauten.

Bombastisch, ondansbaar en weergaloos is geen sociologische studie, noch een poging tot het schrijven van een sluitende definitie van progrock of het presenteren van een canon of Best of… Toch leveren de persoonlijke liefdesverklaringen van Thissen en De Vries een veelomvattend beeld op van de ontwikkelingen in de alternatieve popmuziek in de jaren zeventig (en tachtig). Het boek is echter vooral een pleidooi voor onbevooroordeeld luisteren en het openstaan voor diverse muzikale uitingen. Een aansporing tot aandachtig luisteren, lezen en kijken.  Want muziek is natuurlijk veel meer dan een rimpelloos behangetje of een lekkere coole playlist.