×

Artikel

07 oktober 2013

Multidimensionaal en deep rhythm

Geschreven door: Henning Bolte

Drie avonden in het Amsterdamse Bimhuis, drie concerten van verschillende allure, Tigran Hamasyan, Franky Douglas, Kairos 4Tet – een bespreking en reflectie.

Tigran Hamasyan

Tigran Hamasyan, vol van onstuimige energie, weet hij wat hij doet en neemt geen genoegen met halve zaken of namaak. Hoe intens dat uitpakt, bleek afgelopen donderdag in een goed gevuld Bimhuis. Pianist Tigran Hamasyan zette in op volle volume met knallende bas-drums (Arthur Hnatek), boem-boemende bas-gitaar (Sam Minaie), gierende gitaar (Charles Altura) en strooide gretig met elektronica. Een eerder onwaarschijnlijke opzet voor Armeense traditionals.

IMG_3242Hamasyan houdt zich dus niet aan geijkte patronen of verwachte beelden. Het zou voor hem een koud kunstje zijn wat betoverende, strelende oriëntalismen de zaal in te strooien, maar dat zou vergooid talent en jeugdig elan zijn. Bij hem gaat het om een andere energie en dat was van meet af aan duidelijk. Diep van onderen, diep van binnen met de Armeense bronnen als onafscheidelijke schaduw verbonden. En dat deed vanaf het eerste moment zijn intense werking, greep het het publiek en sneed erin bij de uitvoering van stukken vooral van zin nieuwe, net verschenen album Shadow Theatre.

IMG_1005De verstilde momenten die er regelmatig met Hamasyans eigen zang en de zang van Areni Agbabian waren, werkten in deze context nog een stuk intenser. Energie en intensiteit in bloedmooie, diepe oude melodieën, daar draait het om in zijn Shadow Theatre. En dat is totaal onjazz en nog sterker onwereldmuzieks. Hamasyan creëert zijn geheel eigen samenvloeisel van muzikale bronnen en stromen (van Komitas tot Flying Lotus). Met een stevige onorthodoxe vocale component en met als climax in dit concert zijn dans op en rondom de maximaal vervormende en tegelijk ritmisch intense keyboard, een soort Head Hunters update als je wilt. Ook de twee erop volgende encores logen er niet om. Hamasyan is op dit moment niet te stoppen. Zijn tour loopt nog vier maanden met een hoge speeldichtheid verder door Europa, Canada en de VS. Aangezien hij met zijn groep geen kant en klare show afdraait, blijft het spannend niet of maar hoe de muziek zich qua balans, sequentie en in verband daarmee elektronica-inzet en -beheersing verder ontwikkeld.

Franky Douglas

IMG_1090Vijfenzestig of niet, Franky Douglas, hoort bij het nationaal muzikaal erfgoed en zal hopelijk nog lang daarin (door)klinken! Eindelijk was het weer een keer zo ver voor een hele avond met F-music in het Bimhuis. Gelukkig! En na zo’n avond weten we dan ook weer wat we lang gemist hebben. Franky’s legendarische band Sunchild revived en nog veel meer. F-music: Franky always goes for the beauty of sound. F-music: all the beauty emerges from deep rhythms here. Sunchild is like the tides. F-music is a treasure. Sunchild should play more (often)!

IMG_1094Het was wederom intrigerend te zien en te horen hoe zich uit ‘kleine’ zich herhalende ostinato-figuren als nuclei de mooiste pulserende klankvlaktes ontvouwen. Van een schoonheid die hier haast verboden is maar altijd bewondering oproept. Door een staande wolk heen kun je Gil Evans zien glimlachen. Het hoe, daar gaat het om. Ja, het begon als vanouds rommelig maar dan, dan komt steeds weer het omslagpunt, het induikpunt en het ontstaat een enorme flow ontstaat die door Franky Douglas met zachte hand, duidelijke wil en Gespür geleid wordt. Wat je kunt merken: hier gaat het niet om mooi, briljant, geweldig of wat dan ook spelen. Het gaat om het openen en op het juiste moment GEVEN. De muziek haar weg en de muziek aan de luisteraars. Daar zouden musici van jongere generaties nog een hoop van kunnen opsteken! Het zou zonde zijn dit potentieel, deze erfenis on(der)benut te laten.

Intrigerend was ook weer op welke verschillende manieren deelnemende musici met hun solo’s erin en eruit komen. Frankie Douglas’ music biedt daarvoor een hoop ruimte en genegenheid (in tegenstelling tot striktheid en vrijblijvendheid). Binnen dat bereik telt alles even veel en krijgt zijn plaats waarbij o.a. Ernst Reijseger en Ronald Snijders er live nog bovenuit staken.

Mooi!

FD BAND: Franky Douglas gitaar, Alec Maguire piano, Michael Moore rieten, Wolter Wierbos trombone, Glenn Gaddum Jr bas, Owen Hart Jr drums

SUNCHILD: Franky Douglas gitaar, Michael Moore rieten, Frank Caesar tenorsax, Eric Boeren cornet, Wolter Wierbos trombone, Glenn Gaddum piano/keyboards, Ernst Reijseger cello, Randy Winterdaal bas, Nippy Noya percussie, Eddie Veldman drums

DUETTEN: Ronald Snijders fluit, Arjen de Graaf viool, Niels Brouwer gitaar

Kairos 4Tet

In de muziekjournalistiek worden een heleboel vlotte babbels met een hoop onzin erin verkocht. Het hoeft ook nergens op te slaan als het maar steil klinkt. Hersenloze pep-talk af en toe zelfs. Het Kairos 4tet haalde als jazz-kwartet de website 3voor12 als een soort alien. En met aliens ben je per definitie niet vertrouwd en mag je uiteraard alle clichés over het buitenaardse op loslaten …

Songs zijn een centraal gegeven in de (inmiddels lange) geschiedenis van de jazz en een kern niet alleen van vocale jazz maar bijvoorbeeld ook het format van de piano-trio. Niets nieuws in ieder geval. Terwijl men vroeger van de song kwam, lijken sommige jonge groepen van nu de weg andersom te gaan met als resultaat dat ze bij higher level popsongs met een sophisticated jazz-begeleiding uitkomen of bij toegankelijke jazz-vocals. Prima, niets mis mee. Maar nieuw? Nee, totaal niet. Het lijkt alsof Nat King Cole of de vroege Keith Jarrett of om het nog dichterbij te zoeken Esbjörn Svensson niet hebben bestaan. Zal ook voor velen zo zijn, eveneens een bekend verschijnsel. Voor een beperkte view is natuurlijk heel veel nieuw.

IMG_4758Maar naar de muziek zelf. Kairos 4Tet stond afgelopen op prime time, zaterdagavond, in het Bimhuis. Pianist Ivo Neame en Bassist Jasper Høiby zijn bepaald geen onbekenden meer. Ik heb ze vaker in andere groepen, zoals het bekende Phronesis of de groep van saxofonist Marius Neset zien spelen, allemaal vrij nieuwe Brits-Scandinavische formaties. Neame is één sterke pianist en hetzelfde geldt voor Jasper Høiby als bassist. Beiden zijn vooraanstaande musici in de generatie van 30 plussers. De hoofd- aandacht ging dus eerst naar Waldmann en dan naar de groep als geheel. Waldmann is een zeer vaardige saxofonist met een paar NL-verbindingen in zijn biografie. De groep als geheel heeft een fantastisch helder geluid en speelt bevlogen. Alles wordt door het uitzonderlijk goede zaalgeluid op deze avond in het Bimhuis nog extra ondersteund.

IMG_4783Het spel van Kairos is sophisticated, transparant én goed te volgen. Puur plezier om te zien en naar te luisteren. En wat hun extra sterk maakt, onderscheidt: ze komen met een overtuigend verhaal dat bij hun leeftijdsgroep past. Hun sophisticated spel dient doorgaans het verhaal dat ze hebben en is geen doel op zich. Verder slagen ze erin een overtuigende synthese van makkelijker toegankelijke stukken singer-songwriter muziek met bijzondere jazz-gebaseerde arrangementen te maken, een synthese die terloops zelfs complexere jazz-excursies en -solo’s, bevat. Het is een synthese met vloeiende overgangen. De luisteraar glijdt makkelijker naar een fraaie bas-solo of naar een pop-vocal. Niemand hoeft zich te verloochenen en men heeft switch-mogelijkheden bij de hand, kan erop vertrouwen. Het is een nieuwe drie-eenheid die jazz mogelijk aantrekkelijker voor jongere generaties maakt – hetgeen zaterdagavond in het Bimhuis overduidelijk bleek. Plenty 30 plussers daar. Kenmerkend is de multi-dimensionaliteit met intelligent opgezette aantrekkelijke verbindingen. Iets soortgelijks maar dan op een heel andere manier is ook bij Tigran Hamasyan het geval. Andere aanpakken en vormen van multi-dimensionaliteit – met verschillende drempelniveaus en uiteraard van verschillende kwaliteit – zijn denkbaar en kan men tegenwoordig aantreffen.

IMG_4766Het Kairos 4Tet maakte er met zijn transparant elegant spel in combinatie met twee aantrekkelijke stemmen binnen en buiten kwartet-verband een mooie avond van. De stemmen, van Marc O’Reilly (uit Ierland) en Emilia Mårtensson (uit Zweden), werkten zowel binnen als buiten kwartet-verband (in het café) overtuigend en verrijkend. Mogelijk voor sommige bezoekers ook een opstap of doorstroming naar experimentele pop zoals die van Mariam The Believer, Susanna Wallumrød, Jessica Sligter, Ericka Stucky, Nadine Shah om een paar te noemen. Kairos treedt 24 oktober op het Rotterdam International Jazzfestival met Fridolijn van Poll (uit Nederland) op.

Het zou mooi zijn als men niet alleen aanhaakt bij de Londense ontwikkelingen en zijn programma’s ermee vult maar hier ook iets van een eigen signatuur ontstaat. Potentieel en talent zijn er maar vorm krijgen en doordringen tot de wereld, langs de hoeders, bewakers en regelaars komen, valt tot nu toe bepaald niet mee.