Gard Nilssen – Drumming Music

Trommeslager, slagwerker, drummer Gard Nilssen (1983) is één van de voortvarendste musici van de jonge Noorse garde. Een ‘product’ van de befaamde Trondheimse ‘school’, een goed voorbeeld van hoe een en ander in het noorden in elkaar grijpt dankzij een bepaalde mentaliteit en spirit (de links van dit artikel nagaan, levert een eerste beeld op).

Nilssen is – naast zijn oudere collega Paal Nilssen-Love – de busiest drummer on the scene en werkt dwars door allerlei verschillende oriëntaties en aanpakken heen. Durf, kloten en kunnen, ja, maar met ‘avontuurlijk’ zou niemand gaan dwepen. Ondanks dat komt er uiteraard avontuur kijken. Hoe zou het anders kunnen!?

Op het moment is Gard Nilssen betrokken bij 14 muzikale configuraties waaronder het duo sPace moNkey met (hyper)pianist Morten Qvenild (o.a. In The Country) waarmee hij ook tijdens het Punkt Festival van dit jaar optreedt (verslag zie HIER).

Van sPace moNkey is net het album The Karman Line op het Noorse Hubro Label verschenen. Een paar maanden eerder verscheen op hetzelfde label Come Closer And I’ll Tell You van het driemanschap Astro Sonic met toetsenist Erlend Slettevoll en bassist Rune Nergaard (nadere bespreking volgt op Written In Music). Eveneens, net op het bekende Portugese label Clean Feed verschenen, een nieuw album, Live, van de formatie Cortex met trompettist Thomas Johansson, bassist Ola Høyer en saxofonist Kristoffer Alberts (Nederlandse vader). Cortex is een sterk opkomende formatie getuige ook hun festival-optredens (hier verslagen Trondheim, Bergen, Ljubljana).

En, van andere koek en ook nog enigzins nieuw, het laatste album Thou Shalt Boogie! van het rock-trio Bushman’s Revenge met gitarist Even Helte Hermansen, bassist Rune Nergaard en toetsenist David Wallumrød op het vermaarde label Rune Grammofon (HIER bespreking eerder album op WRITTEN IN MUSIC). De overige configuraties naast Space Monkey, Astro Sonic, Cortex en Bushman’s Revenge zijn Puma, Bow To Each Other, Zanussi 5 (zie HIER bespreking op WRITTEN IN MUSIC), Lord Kelvin, team Hegdal, Scent of Soil, Susanne Sundfør, Trondheim Jazz Orchestra, het Mathias Eick Quintet en Obara International Quartet.

Van het laatste zijn recent nieuwe opnamen verschenen, zoals Komeda en Live At Mangha van de groep van de Poolse altsaxofonist Maciej Obara met Dominik Wanja op piano en Ole Morten Vågan (HIER een bespreking van Monika Okrój). Er is een link van Obara en Wanja naar Tomasz Stanko die op zijn beurt – naast zijn New Yorkse connectie – sterk verbonden is met Scandinavische musici (op het moment twee jonge Finnen en twee jonge Denen in zijn kwintet). Dit Pools-Noorse kwartet is voortgekomen uit het Britse progranma Take Five Europe (“…designed for emerging jazz musicians who want to significantly develop their international careers”). Bij dit programma waren trouwens ook musici uit Nederland betrokken.

Deze configuraties, allemaal eerste rangs, geven een inkijk in daadkracht(en) en ideeenrijkdom van de Noorse scene. Zo verzamelen zich hier de gitaristen Stian Westerhus en Even Helte Hermansen, de bassisten Rune Nergaard, Ole Morton Vågan en Ola Høyer, de trompettisten Mathias Eick en Thomas Johansson, trombonist Erik Johannesen, de saxofonisten André Roligheten, Tore Brunberg, Eirik Hegdal, Kristoffer Alberts, de toetsenisten Østein Moen, Morten Qvenild, Erlend Slettevoll en David Wallumrød. Het zit vol met top notch musici wiens namen nog meer gaan klinken als ze gekoppeld worden aan namen van formaties als Nils Petter Molvær, Jaga Jazzist, Manu Katche, Joshua Redman etc. waar ze eveneens bij betrokken zijn. De links hier geven aan dat al e.e.a. op Written In Music aan de orde is gekomen en te vinden is.

Solo-album

Wat doet een drummer die dit veld bestrijkt als hij een solo album opneemt? Zonder zichzelf te herhalen of virtuositeit te etaleren? Waarom gaat zo iemand überhaupt aan een solo-album werken?

Het resultaat verdeeld over de twee kanten van Nilssens door het Gigafon label (alleen) op vinyl uitgebrachte solo-album Drumming Music mag verbluffend heten. Er wordt namelijk percussionistisch een doorlopend verhaal verteld, beeldend en spannend dat op de A-kant als titel heeft Live, Work, Create! En op de B-kant Rinzen (Sudden Awakening). Er zijn niet alleen verbazingwekkende klanken te horen. Essentieëel is hoe deze in de ruimte, met de context verbonden zijn, eruit voortkomen. Dat zou ook een essentie van Nilssens spel in al die diverse groepscontexten kunnen zijn.

Wat in (groter) groepsverband doorwerkt, wordt hier alleen een stuk duidelijker zou je kunnen zeggen. Nu is het geenzins zo dat zoiets voor de musicus zelf voor een en altijd een uitgemaakte, heldere zaak is. Desgevraagd vertelt Nilssen dan ook dat de inzet voor hem o.a. was zich met het werken aan deze solo juist te ontdoen van van zijn gebruikelijke rol, de routines te laten voor wat ze zijn en de fysieke klankmogelijkheden van vel, metaal en hout zo onbevangen mogelijk in te duiken, klank eruit te halen en iets te vertellen. En de clou: ook al is het experimenteel, het klinkt geenzins experimenteel. Nilssen gaat geen nieuwe stijl van spelen creëren maar hij legt iets bloot, haalt naar voren wat in de diepte sterk aanwezig is. Het heeft volgens Nilssen ertoe geleid dat hij deze trant in zijn spel daarna nog sterker naar voren bracht en verder ging ontwikkelen.

Nilssen genereert met vel, metaal en houten stokken/metalen bezems een vloeiende lijn waaruit de meest diverse klanken voortkomen, opdoemen, eruitspringen,echoën en blijven vibreren. Letterlijk als hij op een gegeven moement ook de vibrafoon inzet. De ene keer lijkt de klank op natuurgeluiden – een marter die door kreupelhout snelt, een kletterende waterval of een borrelend beekje – een andere keer op het geluid van een ziedende viskeuze massa. Op andere momenten zoemen sferenklanken en klinken uit de verte submelodieuze zanglijnen. Uit bewegingen – krassend, schurend, wrijvend, persend, slaand, met en aan de materialen vel, hout en metal ontwikkelt Nilssen consequent een meer dan verrassende veelvuldigheid aan klanken die verbinden en een verhalende, dramatische samenhang vormen. De beweging brengt de klank voort en de klank zelf is beweging. Ritmische patronen duiken erin op en gaan weer over in geluid en/of een ander ritmisch patron. Ze zijn nooit iets op zichzelf stands of iets geïsoleerds. Elke beweging heeft een uitgangspunt nodig die dan zelf in de zich voltrekkende beweging opgaat.

De vorm als geheel en de volgorde van onderscheidbare delen is tot op zekere hoogte het resultaat van selectie en ordening achteraf. Nilssen kon daarvoor op assistentie van zijn al genoemde medemuzikant Eirik Hegdal rekenen en voor de mastering op de grote magier Helge Sten aka Deathprod.

AUDIO Drumming Music: Rinzen (Sudden Awakening)