Een van de hoogtepunten van dit jazzjaar is zonder twijfel Sphere, het vierde album van het Alexi Tuomarila Trio. Een levendig, avontuurlijk en uitermate inspirerend album dat het trio rond de Finse pianist Tuomarila weer eens heel duidelijk op de muziekkaart zet. Het grote talent van de pianist die met zijn wervelende spel, ingetogen met een aanslag als van fluweel dan weer technisch virtuoos en prominent improviserend, komt met elk album meer naar boven. Tuomarila is tegelijk ook een ontzettend bescheiden muzikant met een, zoals we van vele Finnen kennen, behoorlijk introverte persoonlijkheid waardoor hij in het wereldwijde jazz landschap gewoonweg wat minder opvalt. Juist hij verdient het dus optimaal om een flinke aandachtsduw te krijgen. Hoog tijd dus om Tuomarila weer eens uitgebreid te spreken en flink in de schijnwerpers te plaatsen. Al helemaal nu er later dit jaar weer concerten gepland staan en hij zeker ook Nederland en België zal gaan aandoen.

De laatste keer dat we Tuomarila wat uitgebreider spraken was op 7 april 2017 in Hamburg bij één van de, zoals we nu weten, laatste concerten van de grote trompettist Tomasz Stanko met zijn New York Quartet. Tuomarila speelde daar die avond in de fraaie NDR Rolf Liebermann Studio de sterren van de hemel als invaller voor vaste pianist David Virelles. Zoals zo vaak beleefd binnen de jazz, zijn het vaak de oudere, zelfverzekerde meesters die jonge muzikanten op de juiste waarde weten te schatten en ze in hun bands trekken om ze aan de wereld te laten zien. Tomasz Stanko, decennia lang één van de leidende jazzmuzikanten die vanuit de Europese scene opkwam en helaas vorig jaar onverwacht op 76-jarige leeftijd overleden, was er ook zo eentje. Net nadat hij het wel heel jonge trio muzikanten (jonge tieners waren het destijds) rond pianist Marcin Wasilewski, waar hij wereldwijd veel opzien mee baarde, op eigen kracht verder zag gaan, dook hij de Scandinavische jazzscene in om daar met de toen nog jonge gitarist Jakob Bro, bassist Anders Christensen, drummer Olavi Louhiviori en pianist Alexi Tuomarila een nieuwe band samen te stellen.

Het bleek wederom een wonderbaarlijk getalenteerde jonge groep muzikanten die zich niet alleen met geweldige optredens maar zekere ook op het meesterlijke album Dark Eyes (ECM, 2009) wereldwijd in de kijker speelde. Het was voor velen vooral de kennismaking met Bro en Tuomarila die indruk maakte en een groep liefhebbers bleef die muzikanten vanaf dat moment optimaal volgen. Muzikanten die al snel daarna een eigenzinnige meesterlijke jazz carrière kregen ook. ‘Ik was echt geschokt toen ik het nieuws van Tomasz dood hoorde. Wij als muzikanten in zijn band wisten eigenlijk alleen maar dat hij een operatie, die steeds maar uitgesteld werd, moest ondergaan. Dat was wat hij ons vertelde. Dat hij veel erger aan toe was wisten wij echt niet. We zagen wel dat hij sneller vermoeid was tijdens een optreden maar de volgende avond speelde hij dan weer de sterren uit de hemel. Ik speelde het jaar voor zijn dood veel in zijn ‘New York’ kwartet, dat met mij erbij natuurlijk niet meer alleen New Yorks was maar met bassist Reuben Rogers en drummer Gerald Cleaver zeker wel. Het was zijn NY-outfit sinds hij daar kort na het aanbreken van de nieuwe eeuw naast Warschau ook een appartement had. Omdat ‘vaste’ pianist David Virelles veel andere bands en projecten had werd ik al snel van invalpianist  vaste pianist in de band. Opvallend genoeg hadden we nog veel plannen en er waren zelfs al diverse tours gepland. Zo onverwachts is zijn dood dus geweest. Het blijft moeilijk erover te praten, hij is van enorme invloed op mijn muzikale en daardoor ook persoonlijke leven geweest’.

We krijgen het over het hier en nu en waar hij allemaal mee bezig is. ‘Mijn muzikale leven speelt zich momenteel heel erg af in en rond mijn woonplaats Helsinki. Natuurlijk breek ik er nog genoeg op uit om op andere plekken van de wereld te spelen maar de jazzscene in Helsinki is momenteel zo enerverend dat ik er vele projecten tegelijk op na kan houden. Veel kan spelen ook. Er is een enorme golf aan jonge jazzmuzikanten die zich allemaal willen doen laten gelden en immer het avontuur zoeken. Zeer inspirerend. Daarnaast veel nieuwe labels, vele verrassende festivals en zeer gemotiveerde jazzliefhebbers die mooie dingen organiseren. Mooi om daar nu middenin te zitten en al helemaal dat de scene nu als inspirerend herkent wordt en we vanuit Finland eerst volop door de rest van Scandinavië kunnen toeren om vervolgens ook naar de rest van Europa en Engeland te gaan’.

‘Het was tijd om een nieuw trio album te maken omdat onze laatste (Kingdom) alweer van twee jaar terug is,’ gaat Tuomarila verder. ‘Van alles wat ik doe is het trio voor mij het allerbelangrijkst. Met Olavi (Louhivori) en Mats (Eilertsen)(‘onze Noor’) heb ik, van oudsher, een ultieme muzikale klik en vanaf ons allereerste album samen (Constellation, 2005) hebben we echt iets heel bijzonders opgebouwd. In die begin jaren zat er gewoonweg teveel tijd tussen albums (Na debuut Constellation kwam 7 jaar later pas Seven Hills (2013), daarna na 4 jaar Kingdom) en ik wil nu nog veel meer het potentieel uit ons trio halen. Alle composities die ik de afgelopen jaren schreef had ik ook voor andere projecten en bands kunnen gebruiken maar het trio bleek de beste plek. De composities voor Sphere schreven zich bijna als vanzelf met Olavi en Mats in gedachten’.

‘Om tijd te maken het album op te nemen was wat moeilijker,’ vertelt hij daarna verder. ‘Mats heeft natuurlijk zijn eigen bands en een deal met het grote ECM (waarop hij begin dit jaar met zijn eigen trio (met de Nederlandse pianist Harmen Fraanje en de Noorse drummer Thomas Strønen nog het heel mooie And Then Comes The Night uitbracht) en Olavi was vooral bezig met het terugkeeralbum van Ilmilllieki Quartet (het geweldige Land of Real Man) dat een paar weken voor Sphere uitkwam. Dus het was knap lastig om alles, zowel repetities als opnamen, te plannen. Maar toen het uiteindelijk lukte en we in de studio zaten voelden we elkaar gelijk weer geweldig aan. Albumopener Shapeshifter was de allereerste compositie die we instudeerden en opnamen en toen we die terug luisterden wisten we dat het weer helemaal goed zat. Fijn ook om voor een aantal composities trompettist Verneri Pohjola, niet alleen Olavi’s bandmaatje uit Ilmilliekkii Quartet maar ook een van de allerbeste trompettisten die er momenteel  binnen de wereldwijde jazz rondlopen, bij het trio te halen. Eigenlijk vroeg ik hem eerst om te helpen de compositie Krakow op te nemen, mijn ode aan Tomasz Stanko, en dat pakte zo goed uit dat ik hem ook voor Jord vroeg. Uiteindelijk werden het in totaal vier composities op het album maar dat kwam omdat we zo goed met elkaar muzikaal matchen en zijn spel zo buitengewoon is. Daarnaast geeft het, het album een mooie, diverse sfeer’.