Deel 19 in de reeks Postpunk Nederland, een serie artikelen over interessante Nederlandse bands die opkwamen na de punkgolf van 1977, 1978. Eigenzinnige, vaak ondergewaardeerde bands die blijvend applaus verdienen. Deze week drie bands: The Visitor, Christ In Concrete en Social Security.

Het clubcircuit in Friesland leeft halverwege de jaren tachtig; er is een levendige subcultuur die als ontmoetingsplaatsten Het Bolwerk in Sneek, café ’t Hert in Joure en ‘de boerderij’ van Visitor-zanger Ernst Langhout heeft. Een flink aantal punkgerichte gitaarbands doet van zich spreken en de golf aan muziek uit Friesland wordt al snel aangeduid als de ‘Friese Bries’. Jos Haijer, lid van de band Social Security en baas van het onafhankelijke label Top Hole benadrukt in het blad Vinyl dat het in de Friese muziekscene niet alleen maar om gitaarbands gaat: “Wij, Social Security, maar ook een reggaeband als Brimstone en anderen, maken er ook deel uit van uit.”

The Visitor

In 1974 vormt Ernst Langhout de akoestische folkgroep Haggis, waarmee hij onder meer in Schotland toert. Met een andere band, Manacle Trust toert hij in 1977 door Ierland. In 1978 stort hij zich, geïnspireerd door punk en new wave op een nieuwe band: Nighttime Visitor. Deze band brengt in 1980 op het label Backdoor de plaat Visitor uit. Zang komt op deze plaat niet alleen van Ernst Langhout. Hij wordt onder meer bijgestaan door Baukje van der Veer en Jeanette van Schaik. De muziek doet door het vlotte karakter en de zangpartijen denken aan Gruppo Sportivo

In juni 1981 valt Nighttime Visitor uit elkaar. Ernst Langhout gaat met drummer Bertus de Blaauw en nieuwkomers Brian van Montfoort en bassist Tjeerd Folmer verder als The Visitor. In 1982 volgt de sterke, opzwepende single The Eye Of Madness op het Friese Top Hole-label. Dit belooft veel. De cassette Ecoline, die in eigen beheer wordt uitgebracht, doet het vervolgens goed en The Visitor weet er 1400 van weg te zetten. In de zomer van 1983 volgt Liquid & Chrystalline, een ep. Deze plaat komt weer op Top Hole uit. The Visitor laat horen een band te zijn om rekening mee te houden en klinkt stevig en dramatisch. De band heeft dan wel een folkachtergrond, maar inmiddels domineert een donker wavegeluid, in de stijl van bijvoorbeeld The Cure, T.C. Matic en Bauhaus. Liquid & Chrystalline verkoopt uiteindelijk zo’n 2000 tot 2500 exemplaren en zorgt ook voor aanhoudende belangstelling voor de casssette Ecoline.

In 1984 neemt de band toch wat afstand van de plaat. Ernst Langhout, in het Belgische blad Backstage: “We laten ons door de vorm geen beperkingen meer opleggen. Als we nu een bluesschema spelen doen we dat gewoon en denken we niet dat het te oud is. De mini-elpee van vorig jaar moest toch over een redelijk moderne sound beschikken. De vorm was dusdanig belangrijk dat die plaat nu al weer gedateerd is.”

Over de nieuwe elpee, het in september 1984 te verschijnen Transparent World zegt Langhout: “Liquid & Chrystalline is geheel door Top Hole gefinancierd, bij de nieuwe elpee ligt het wat ingewikkelder, omdat wij langer in de studio zaten dan gepland. Die kosten dragen wij nu. Ook onze nieuwe distributeur VIP, waar ook Fad Gadget en Nick Cave bij zitten, betaalt het een en ander mee.”

“We hopen nu ook eens af te komen van dat eeuwige doem-image. Natuurlijk, we maken serieuze muziek, maar als je nu iets voor het eerst iets van Jimi Hendrix zou horen zou je dat ook als doem kunnen omschrijven, terwijl het in die tijd toch werd geassocieerd met vrijheid, nota bene het tegendeel. En we trappen toch een hoop lol. Mensen begrijpen ons ook niet als we voor of na het optreden zitten te ouwehoeren en te grappen maar op het podium zo serieus overkomen. Het publiek moet je alleen de muziek geven, meer niet.”

Band, label en distributeur besteden in totaal 12000 gulden aan Transparent World. Het eindresultaat mag er wezen, al is het album vrij ontoegankelijk en klinkt het gewichtig en zwaar. Nummers als Utopia en Watch The World laten echter horen dat de imponerende plaat ook pakkende en memorabele melodielijnen herbergt. Transparent World slaat slaat echter niet of nauwelijks aan in Nederland en Ernst Langhout wijst op de populariteit van garagerock die de belangstelling voor de muziek van The Visitor heeft doen verminderen. Toch is er midden jaren tachtig nog steeds belangstelling voor de band. De tweede eigen beheercassette, Black And Gold verkoopt, net als voorganger Ecoline, snel uit.

Ondanks het uitblijven van grootschalig succes staat staat The Visitor in 1986 op IJsbaanterrein Sneek ter gelegenheid van het festival Sneekwave. De band is in goed gezelschap want niet alleen Christ in Concrete speelt op de ijsbaan die dag, ook T.C. Matic, The Fall en de Ramones, zijn naar Sneek gekomen.

1987 is een interessant jaar voor The Visitor. Bassist Wierd Duk is ook journalist bij het Nieuwsblad van het Noorden en in dat jaar reist hij naar Leningrad voor een artikel over undergroundkunst in Rusland en slaagt hij erin een tweetal optredens voor The Visitor te regelen. De band reist af naar Rusland en speelt daar met geleende spullen. De optredens maken diepe indruk op de band. Hoewel popteksten nog gecensureerd worden in Rusland laat The Visitor zich de mond niet snoeren en speelt en zingt men voluit. Met deze uitdagende houding levert de band zijn eigen bijdrage aan de opkomst van de Russische punkcultuur.

In hetzelfde jaar brengt The Visitor een nieuw album uit: This Rain Is Blood. De plaat wordt in de pers positief ontvangen maar zal geen nieuwe dimensie aan de carrière van de band geven. The Visitor vormt ook niet langer een gesloten front en al spoedig valt de band uit elkaar. Langhout gaat solo verder en richt zich op folkmuziek. Bertus de Blauw is inmiddels verdergegaan met onder meer Umberto Di Bosso É Compadres.

Christ in Concrete

Christ in Concrete wordt opgericht in Drachten. De naam is ontleend aan een verhaal van de Italiaanse schrijver Pietro di Donato. Christ in Concrete wint midden jaren tachtig De Kleine Prijs van Sneek door onder meer It Dockumer Lokaeltsje achter zich te laten. In 1986 staat de band met onder meer The Visitor op Sneekwave, waar in voorgaande jaren bands als The Sound en Killing Joke hebben opgetreden en waar dit jaar onder meer The Ramones en The Fall spelen.

De band plant opnamen in de boerderij van The Visitor, waar een achtsporenrecorder staat. De vooruitzichten zijn goed al laat de band zich niet gek maken. Jan Kuiper, zanger-gitarist: “We zijn wel van plan om er iets aan over te houden. We hebben geen zin om weer voor vijf man in Baflo te moeten spelen.” Aan de andere kant: “We hebben geen behoefte aan randverschijnselen zoals cocaïne en groupies.” Muzikaal gaat Christ in Concrete uit van de essentie: een goede popsong maar wel luid gespeeld, zoals bijvoorbeeld The Jesus & Mary Chain en Hüsker Dü dat doen. Dit blijkt uit de debuutelpee Future Men uit 1986. In 1987 volgt The Raven, een live-elpee opgenomen in ‘t Bolwerk, Sneek, op 5 november 1987. Het zal de laatste plaat van Christ In Concrete blijken te zijn.

Social Security

Het is februari 1980. Social Security wordt opgericht. De muziek van de Friese band is door new wave beïnvloed. Social Security treedt veel op en brengt in hetzelfde jaar nog de single Hate uit. Was muziek van de band aanvankelijk vrij agressief, met de komst van een toetsenist wordt het geluid een stuk ‘normaler’. Kort hierop komen de bandleden in contact met Jos Haijer, die het label Top Hole is gestart waar net de eerste single (van de hand van Mark Foggo) op is verschenen. Haijer wordt de zanger van de band en voegt een iets wezenlijks toe aan de band: gezonde gekte. Tijdens de eerste repetities ligt Haijer al over de vloer te rollebollen.

In 1982 maakt Social Security opnamen in de Wisseloord Studio en brengt zijn tweede single uit: (You Are Always) Dancing, een nummer dat redelijk wordt opgepikt. De band is in het bezit van twee polyfone synthesizers, treedt veel op en oogst redelijk veel succes. Het is dan ook tijd voor een album. Dat album wordt opgenomen met Michiel Hoogenboezem en verschijnt in 1983 op Nova Zembla Records: Secureality. De plaat bevat inventieve maar vrij toegankelijke, wederom door new wave beïnvloede, muziek. De stemmige pop van Tired is een veelbelovende start van een sfeervolle, wat melancholieke popplaat die de aandacht aardig weet vast te houden.

Het vinnige stemgeluid van Haijer vormt een mooi contrast met de soms weldadige synths. In de single Bodyguard komt dit fraai tot uiting: het nummer zit vol synths, tempowisselingen en vocale variatie en klokt ook nog eens binnen de drie minuten. Ook Somewhere laat golven van synths horen, al is het de melodieus vertolkte vertwijfeling van Haijer die domineert.

Secureality krijgt goede kritieken. OOR schrijft: “Social Security koppelt oorspronkelijkheid aan een mystieke uitstraling”. De plaat bereikt de tweede plaats in de elpeelijst van OOR. Een doorbraak levert de plaat echter niet op. Daar kunnen de goede kritieken en de vele optredens niet voor zorgen.

In OOR zijn de bandleden openhartig over het gebrek aan succes: “Ik denk dat we onze tweede single, Dancing opnieuw moeten uitbrengen, maar dan onder de titel Aerobic Dancing!” Tijdens de tournee wordt regelmatig voor kleine groepjes mensen gespeeld. “Op de Titanic speelde tot het einde toe ook een bandje”, aldus een wrange Jos Haijer.

Debet aan dit werken in de marge is niet alleen een clubcircuit dat op zijn retour lijkt en een lauw Hilversum 3, ook de aan Nova Zembla gelieerde distributeur Inelco helpt niet echt mee. Als de band in Aalsmeer ten burele van Inelco komt om de plaat in ontvangst te nemen, blijkt daar de halve boedel te zijn verkocht. De vertegenwoordigers van Inelco horen bovendien geen hit terug op de plaat. Ook de distributie zal later een probleem blijken. In de dorpen en steden waar Social Security in 1983 speelt is Secureality lang niet altijd op voorraad.

Bovendien blijkt het discovirus ten lande ook nogal hardnekkig. “Als ik het publiek enige voorzichtige danspassen zie maken, heb ik de neiging bij het volgende nummer die basdrum maar eens extra op te peppen,” aldus de geluidstechnicus van de band in OOR. “zo erg is die disco opgedrongen.” Aan de andere kant: “Met Divine krijg je in de disco de hele meute op de dansvloer. Draait de disc jockey daarna een dub-versie van diezelfde Divine, loopt het publiek weg. Als het iets gemuteerd is, klinkt het al niet meer bekend en nokken de mensen af”, aldus toetsenist Willy Huisman. Live kan Jos Haijer overigens nog flink tekeer gaan, iets dat door Willy Huisman wordt aangemoedigd. Volgens hem willen mensen bij optredens iets willen zien wat ze zelf niet durven.

In 1984 verschijnt de mini-elpee Dancing Head. De stemmige uptempo single The Wedding is het hoogtepunt van de plaat en de logische single. De pakkende albumopener Dancing Head staat op de B-kant. The Wedding is wekenlang bij VARA’s Verrukkelijke Vijftien te horen en de band doet een aantal radio-optredens, onder meer bij Countdown Café en Spleen. Dancing Head krijgt net als Secureality positieve kritieken.

Social Security laat op Dancing Head horen niet voor een gat te vangen te zijn: Too Late laat stevige gitaren horen die lekker van zich af bijten zonder de sound van de band geweld aan te doen en het lichtvoetig en gejaagde The Blame Game blaast lekker uit de speakers. Hoewel de band de subtiliteit en de focus wat uit het oog dreigt te verliezen op de B-kant weet men bij momenten de juiste draai aan de muzikale verbreding te geven. Hier laat Haijer horen dat zijn stem zich ook goed leent voor meer theatrale of zelfs symfonische muziek.

In 1985 verschijnt op CBS Homesick Home, een album dat handelt over reizen. De band zet voor het eerst gastmuzikanten in waaronder een strijkerskwartet. Maar liefst drie singles worden van de elpee getrokken: het pittige, pakkende Slow Emotion, het sfeervol opgebouwde, door toetsen gedragen Here I Am en Stamps, dat een wat folky aanzet met een straffe beat combineert.

Vioolsolo’s kruiden het meer experimentele Seaquake, dat experimenteel opent en naar een weerbarstig slotakkoord toewerkt. Het tweede deel van het atmosferische Help Me Now ademt natuur, zee en mist. Afsluiter Mow The Lawn laat een frisse, vernieuwende beat horen in een geslaagde combinatie met piano en expressieve zang van Jos Haijer.

Ondanks de drie singles die van Homesick Home getrokken worden, breekt Social Security ook in 1985 niet door. Dat komt deels doordat het promotiebeleid van CBS niet altijd door de radio wordt overgenomen, waardoor de singles niet altijd van alle kanten tegelijkertijd gepusht worden. Het contract dat Social Security met CBS heeft loopt bovendien ten einde. De band verkast naar Top Hole. 1986 belooft veel met het album Waterfalling. De band oogst de nodige airplay in Duitsland voor het nummer Storm – een rijk en doordacht nummer met flugelhorn – en gaat op tournee door Ierland.

In 1987 verwijdert de band het voorvoegsel Social uit de bandnaam en gaat verder als The Security. Een nieuwe start? Met het album Happy Tunes grijpt de band flink terug naar de jaren zestig en de band lijkt dus ook muzikaal een nieuwe fase te zijn ingegaan. Hoewel de singles Black Dress en Dancelot ook over de grens worden uitgebracht en de band voor het nummer Colourblind een clip maakt, weet ook The Security de sprong naar een groter publiek niet te maken. Eind jaren tachtig zet de band er als The Security dan ook een punt achter. Onder de naam The Happy Tunes gaan de bandleden echter door met optreden.

In 2011 is The Security echter ineens weer even terug met de 4 track-single The River Is Deep. Tien jaar later, in november 2021, komt de band met het sterke album Comfort Chair. Een van de zeven nummers, Walls – a song for Maureen & Tony Wheeler, wordt als single gelanceerd. Het thema van de song is reizen om de wereld te ontdekken, om nieuwe mensen en gewoontes te leren kennen. Samen met de video vormt het nummer een fraai, licht melancholiek werkstuk dat terecht niet onopgemerkt blijft.

Volgende artikel Postpunk Nederland: Gruppo Sportivo
Voorgaande aflevering Postpunk Nederland: Toylets / Serenes