Deel 2 in de reeks Postpunk Nederland, een serie artikelen over interessante Nederlandse bands die opkwamen na de punkgolf van 1977, 1978. Eigenzinnige, vaak ondergewaardeerde bands die blijvend applaus verdienen.

Ook in Nederland krijgt de punk vanaf 1977 steeds meer voet aan de grond. Punk- en new wavereleases bij platenmaatschappijen blijven echter uit. Niemand wil kennelijk zijn handen branden aan de veelal heftige nieuwe muziek. Toch gebeurt er wel íets: in Enschedé richten Johan Visser en Willem Wisselink in 1977 het onafhankelijke label 1000 Idioten op. In Amsterdam verschijnen er kort hierna vier punksingles op het label No Fun. De singles worden verkocht in de winkel met dezelfde naam, gevestigd aan de Rozengracht in Amsterdam. In datzelfde Amsterdam stelt Wally Van Middendorp ook een daad. Hij richt het label Plurex op. Het eerste wapenfeit is de single van zijn eigen band de Tits: Daddy Is My Pusher / We’re So Glad Elvis Is Dead.

Radicalisme

Wally van Middendorp heeft echter meer pijlen op zijn boog. Hij zet een punt achter The Tits en legt zich serieus toe op het muzikale radicalisme dat hij met Plurex beoogt. In september 1978 krijgt dit streven definitief gestalte middels een nieuwe band, met een nieuw geluid: Minny Pops. De naam is ontleend aan een primitieve Korg ritmebox. Minny Pops bedient zich van een geheel ander muzikaal idioom dan de pop-, rock- en punkbands die de Nederlandse podia bevolken. Om te beginnen werkt de band met een ritmebox. Bassist Frans Hagenaars en gitaristen Rick Raap en Peter Mertens vervormen het geluid van hun instrumenten met effectapparatuur en slaan de snaren nogal eens zonder vast metrum aan. De vocalen van Wally van Middendorp zijn kaal en simplistisch, welhaast dadaïstisch. Een bizar en uniek geluid, dat voor het eerste live ten gehore wordt gebracht in De Brakke Grond, op 12 december 1978. Minny Pops live blijkt een confronterende ervaring. Mechanische muziek vol vreemde geluiden, krassende gitaren, een machinale ritmesectie en een zanger die niet zingt maar schreeuwt, praat of fluistert. De band beweegt nauwelijks en doet denken aan een stel etalagepoppen, of robots.

In maart 1979 verschijnt de eerste Minny Pops-single, Footsteps, met als extra tracks Kojak en Nervous. Kojak leent wat teksten uit de beroemde Amerikaanse politieserie en sluit af met de gevleugelde woorden ‘If you make more money you make fewer friends’.

Met de nieuwe gitaristen Stephen Emmer en Dennis Duchhart wordt begonnen met de opnamen voor de eerste Minny Pops-elpee. Een kans voor Van Middendorp en de anderen om nu écht de aandacht te trekken. De plaat komt in september 1979 uit, een jaar na de oprichting van de band. De titel is veelzeggend: Drastic Measures, Drastic Movement. De muziek is experimenteel en radicaal. Hard en star, door het gebruik van noise en ritmebox. Drastic Measures, Drastic Movement laat op nietsontziende wijze horen waar Minny Pops voor staat: nieuwe manieren vinden om muzikale ideeën vorm te geven.

‘Muziek die de meer donkere kanten van het leven weergeeft’, schrijft Alfred Bos in OOR, onder de kop Mentale muziek. ‘Stadse paranoia, emotionele wanorde’, verklaart Van Middendorp in het stuk. ‘Life in the neon zone’, aldus Bos.

De groep noemt haar muziek zelf ‘New Muzak’. Niet geheel toevallig de titel van het afsluitende nummer van de plaat. Het is in ieder geval muzak die je niet kunt negeren. Niet eerder houdt een band in Nederland zo huis op een elpee. Natuurlijk, er zijn referenties naar de experimentele No Wave-scene van New York, naar Duitse elektronica-pioniers als Kraftwerk en Neu! en in Sheffield zit Cabaret Voltaire op een vergelijkbaar spoor. Maar in Nederland zijn dergelijke experimenten nog niet of nauwelijks aan vinyl toevertrouwd.

Drastic Measures, Drastic Movement opent doodleuk met een soort drilboor (Springtime I). De toon is gezet. Wat volgt zijn bizarre mixen van ritmebox, krassende en scheurende gitaren en de droge, afstandelijke declamatie van Van Middendorp. In Motor City en Flash Goes The Eye wordt de gekte ruim baan gegeven. Het piept en schuurt genadeloos. De bezeten vocalen bieden ook geen verlossing.

Soms klinkt de band door de huppelende ritmebox lichtvoetiger maar schijn bedriegt, want dan zijn er weer die vreemde, dadaïstische teksten van Van Middendorp, gebracht in het Engels, maar met een vet Nederlands accent. Het dichtst bij pop komt men met Dolphin’s Spurt. Een steady ritme, speelgoedgeluidjes, minimale teksten en doeltreffende, creatieve gitaren. Met op de achtergrond een soort meedeinende nachtmerrie. Een verbluffend staaltje ultra-vernieuwende pop.

Minny Pops deelt in 1979 het podium met onder meer Comsat Angels en XTC. De optredens van de band zijn iedere keer weer anders: dia’s, filmprojecties, een extra instrument of gastoptredens. Op het podium maken we een koele, haast robotachtige indruk,’ aldus Van Middendorp in OOR, ‘maar dat bijna-niet meer-menselijke zit ook in het dagelijkse leven. Wij constateren dat slechts.’ Minny Pops is live dus net zo extreem als op plaat en dat levert soms vijandigheid van het publiek op. De band, met als boegbeeld de starre, lange Van Middendorp, vaak in (tweedehands) pak en zwart overhemd, wordt hier en daar zelfs voor extreem rechts versleten.

Factory

Het is 1980. Minny Pops versterkt zich met een vaste synthesizerspeler: Wim Dekker. De Haarlemmer mag meespelen bij een oefensessie alwaar hij tot ieders vreugde het juiste lawaai produceert. Een nieuwe en veelbelovende samenwerking onstaat. Dat is ook nodig want ondanks de optredens van najaar 1979 doet Drastic Measures, Drastic Movement nog niet bijzonder veel in Nederland. Meer optreden, is het devies derhalve. Die kans dient zich aan als Joy Division, de belangrijkste band van het toonaangevende Engelse Factory-label, begin 1980 voor een aantal optredens naar Nederland komt. Minny Pops kan tweemaal als voorprogramma optreden: in het Paard van Troje in Den Haag en in de Effenaar in Eindhoven.

Minny Pops wordt gevraagd als voorprogramma voor nog twee Joy Division-optredens. En deze keer in Engeland, waaronder in Manchester, op de clubavond van Factory’s Tony Wilson. Het eerste optreden vindt echter plaats op 8 april 1980 in The Derby Hall te Bury, een avond die de boeken in zal gaan als de ‘riot gig’. Minny Pops speelt een volledige set, maar Joy Division, inmiddels een band met zeer veel aanzien, zeker in Engeland, gaat het minder goed af. Zanger Ian Curtis is op 8 april in de Derby Hall door ernstige gezondheidsproblemen slechts in staat twee nummers te brengen. Een deel van het publiek slikt het geïmproviseerde optreden niet en nadat er al met flessen en bierpullen is gegooid ontploft de boel. Er breekt een vechtpartij uit en het podium moet als een fort bewaakt worden met een microfoonstandaard. Stephen Emmer, in een retrospectief van Jacob Haagsma in OOR (2008): ‘We kregen het dringende advies, van wijlen Rob Gretton, de manager, om de kleedkamerdeur te barricaderen. Ja, het ging daar in Engeland toch een stuk ruiger aan toe dan bij ons in Nederland, waar we altijd nog uitkeringen en subsidies konden aanvragen.’

Drukke tijden breken aan in het voorjaar van 1980. Er volgt een heuse toer aan de andere kant van de Noordzee, door Noord-Engeland. Frans Hagenaars is inmiddels vervangen door Gerard Walhof. De band lijkt vaste voet aan de grond te krijgen overzee, mede dankzij de contacten met Factory en de interesse van de media aldaar. ‘Minny Pops are interesting statues, but alienating performers’, schrijft de NME.

Onder leiding van Factory-huisproducer Martin Hannett neemt Minny Pops een nieuwe, derde, versie op van Dolphin’s Spurt, een van de sterkste nummers van Drastic Measures, Drastic Movement. De opnamen vinden plaats in de Strawberry Studio in Stockport, waar in 1979 Joy Division haar opzienbarende debuut Unknown Pleasures heeft opgenomen. Minny Pops neemt naast Dolphin’s Spurt ook de track Goddess op. Martin Hannett is echter niet een van de actiefste producers. Tijdens de sessies ligt hij voornamelijk op de grond of op de bank. Hij verordonneert de band een multi-track te maken waar hij later wel mee aan de gang zal gaan. Uiteindelijk komt de single pas uit in januari 1981, genummerd FAC31, met op de hoes het logo van Philips, een knipoog naar het land van herkomst.

De samenwerking met Factory en de daaruit voortvloeiende aandacht zorgt er voor dat Minny Pops in november 1980 met toonaangevende new wave bands als Au Pairs en A Certain Ratio kan optreden. Nóg belangrijker: BBC-dj John Peel vraagt Minny Pops voor een sessie in zijn radioshow. Terug in Nederland wacht er een potentieel interessant optreden als voorprogramma van New Order in Hal 4 in Rotterdam. New Order, na de zelfmoord van zanger Ian Curtis aarzelend opgestaan uit de as van Joy Division in de zomer van 1980, heeft inmiddels een paar optredens gedaan in Engeland en de Verenigde Staten. Het optreden in Rotterdam is het debuut op het Europese vasteland en de sfeer op en rond het podium is gespannen.

Ultra

1980 loopt ten einde. De muzikale vrijzinnigheid van Minny Pops heeft inmiddels school gemaakt: in het Amsterdamse jongerencentrum Oktopus vinden tussen najaar 1980 en mei 1981 de zogenaamde Ultra-avonden plaats. Hier wordt niet alleen ruimte gegeven aan tegendraadse, ‘moderne’ muziek maar ook aan video, schilderkunst en poëzie. Bands die floreren in dit creatieve klimaat zijn Mekanik Kommando, Tox Modell, Young Lions, Soviet Sex en Puber Kristus.

Volgende artikel Postpunk Nederland: Minny Pops (deel 2)
Voorgaande aflevering Postpunk Nederland: The Tapes