Veel songteksten van Arnold de Boer, de man achter Zea, hebben dwarsverbanden naar een andere taal of cultuur. In het dagelijks leven van deze in Amsterdam wonende Fries spelen andere talen sowieso een rol en het leek De Boer daarom goed om dit tot uiting te laten komen op dit nieuwe album. Witst noch dat d’r neat wie (Weet je nog dat er niets was) wordt dan ook uitgebracht met een songboek vol vertalingen.

Naast het Fries, Engels en Nederlands zijn de songteksten van Zea in het boek in een aantal opvallende andere vertalingen te lezen. Afhankelijk van het nummer is dat bijvoorbeeld in het Vietnamees, Sranan, Frans, Deens, Schots of Chinees. En dat is nog lang niet alles. De meertaligheid en de verhalen achter de songs geven de muziek, net als bij bijvoorbeeld De Kift, verdieping en extra dimensies. Die muziek is op deze plaat in al zijn relatieve kaalheid, enorm inspirerend en veelzeggend. Wie De Boer kent weet dat hij een bijzondere gitarist is die ook zonder akkoorden of distortion hard kan binnenkomen. Sla de werken van Zea en The Ex er maar op na. Ook op Witst noch dat d’r neat wie blijkt de akoestische gitaar in handen van De Boer weer een enorm expressief instrument. Invloeden van Afrobeat, (Afrikaanse) woestijnblues en Amerikaanse en Europese folk/traditionals maken ook van deze Zea plaat weer een memorabel muzikaal avontuur.

De titelsong is direct een voorbeeld van hoe effectief en boeiend het ‘minimale’ gitaarwerk van De Boer kan zijn. De versnelling, aangedreven door de drums van Ineke Duivenvoorde (o.a. Howrah), versterkt de opwinding nog verder. Op De doar komt Bert Schierbeek langs en horen we trompet. Het boek levert hier een vertaling in het Twents bij. Zo is het album een prikkelende reis door binnen- en buitenland. Ne me quitte pas is al erg vaak gecoverd maar Zea bewijst hier dat er nog steeds ruimte is voor nieuwe interpretaties. De Belgische melancholie met Portugese sferen past mooi op het album dat hierna op beklemmend wijze – met toevoeging van synthesizer – verdergaat met Boarne. Ontberingen, communistische dictaturen en de genocide van Banda liggen ten grondslag aan dit stuk.

Inspiratie komt ook van een oude Ierse song, waarmee Zea de onzekerheid die de coronapandemie bij muzikanten teweegbracht, tot uiting brengt: Wat moatte wy dwaan as wy gjin jild hawwe. Ook het werken in een kledingwinkel leverde een song op: Paskeamer. De Surinaamse poëzie van Hein Eersel leidde tot twee even fraaie als ruwe parels: Sucht en Desimber. Mooi om te lezen dat een issue van het Friese literaire magazine De Tsjerne uit 1952 (!) hier mede aan ten grondslag ligt. Het gedicht Roeiers, eerder ook omarmd door J.M. Coetzee, krijgt in de handen van Zea een interessante cadans mee. Inkel dien minút voert terug naar South Carolina en de activist Benjamin E. Mays. In het tekstboek krijgt dit gedicht een vertaling in het Gullah, een Creoolse taal uit het Zuidoosten van de Verenigde Staten.

Zo is Witst noch dat d’r neat wie een album dat je telkens op andere manieren kunt beleven: door alleen te luisteren of te luisteren én te lezen, om zo ook kennis te nemen van de teksten in andere talen. De toelichtingen van Arnold De Boer geven interessante context, maar de muziek nodigt zeker ook uit – en laat ruimte voor – vrije associatie. Dit alles levert veel mooie momenten op. Witst noch dat d’r neat wie is een bewonderenswaardig en voedzaam totaalkunstwerk.