Tromsø Chamber Orchestra
Perspectives
Met perspectief worden twee zaken aangeduid: het waarnemen van de diepte van een object en de plaats van een persoon ten opzichte van een bepaald geestelijk standpunt. Bij deze nieuwe CD Perspectives uitgegeven door Simax Classics gaat het eigenlijk om het laatste aspect van het woord. De geografische coördinaten van Tromsø zijn gegeven, zodat we weten van waaruit het Tromsø Chamber Orchestra haar perspectief heeft. Vanuit deze koude noordelijke omgeving bekijkt ze het muzikale landschap en maakt er haar keuzes uit. Op Perspectives zijn werken gekozen waar de emoties uit de lange arctische winter in terug te vinden zijn: treurnis, verlangen en afwezigheid.
De Oostenrijkse componist Anton Webern past niet alleen qua werk, maar ook qua leven in dit perspectief. Hij heeft nooit de warmte van beroemdheid mogen ervaren. Zijn compositie uit 1909 voor strijkkwartet Fünf Sätze, op. 5 heeft hij in 1929 herschreven voor strijkorkest. Het is deze versie die door het Tromsø Chamber Orchestra onder leiding van dirigent Kolbjørn Holthe wordt uitgevoerd. Het lijken vijf niemandalletjes die in een zucht gecomponeerd en met dezelfde zucht gespeeld worden, maar bij nader perspectief bevatten ze veel meer kracht en emotie dan initieel gedacht. Met weinig middelen wordt haast het hele universum uitgedrukt, inclusief zijn leegte.
Deze leegte en schaarsheid aan middelen vinden we terug bij het tweede werk op deze CD: Cantus In Memoriam Benjamin Britten van de Estoonse componist Arvo Pärt. Dit werk is in 1977 gecomponeerd als een treurcompositie na het overlijden van de Britse componist Benjamin Britten. Het stuk duurt bijna negen minuten en heeft een zeer sterke eenheid en een enorme zeggingskracht in treurnis. Een vergelijkbare eenheid horen we in Aus Der Ferne III, een compositie van slechts twee minuten voor strijkkwartet van de Hongaarse componist György Kurtág. Is dit muziek of stilte? Hoe komt het dat we deze stilte kunnen horen? Er zit erg veel twijfel in deze muziek.
Die twijfel zit niet in Hitting The First Base, een compositie voor contrabas en strijkorkest van de Zweedse componist Fredrik Högberg. Dit concerto zit vol daadkracht en energie. De componist heeft het werk opgedragen aan Dan Styffe en het is deze muzikant die dit dynamisch werk ten uitvoer brengt. Het stuk heeft veel ritme en een bijzonder donkere klankkleur. De contrabas wordt zeer apart bespeeld, wat zorgt voor prachtige muziekmomenten. De compositie bevat veel ironie en zwarte humor. Met surrealistische instructies als “like a pizza with everything on” of “like a video game” in de partituur ontstaat een schitterend onorthodox concerto.
Als laatste wordt Musique Funèbre van de Poolse componist Witold Lutosławski uitgevoerd. Hij schreef dit stuk als een treurcompositie voor de Hongaarse componist Béla Bartók. In tegenstelling tot de Britten elegie van Pärt, herkennen we bij deze compositie veel elementen uit de muziek van de componist waar het werk aan opgedragen is. Lutosławski heeft aangegeven dat dit niet bewust gebeurd is. Het stuk bevat veel treurige elementen die golvend over de luisteraar heen gaan. Het stuk wordt, net als alle voorgaande werken, prachtig en gedreven uitgevoerd.
Met deze collectie wil het Tromsø Chamber Orchestra niet alleen haar perspectief ten opzichte van de wereldmuziek weergeven, maar het is ook een zoektocht naar de meest noordelijke muziekstukken. Of: waar ligt de meest noordelijke grens van muziek? Alle componisten die op deze CD vertegenwoordigd zijn komen uit Noord Europa, maar het gaat natuurlijk ook om de muziek. Zoals hierboven genoemd ligt het perspectief op treurnis, verlangen en afwezigheid. Hier is het Tromsø Chamber Orchestra in haar opzet magnifiek geslaagd; ze heeft een aantal prachtige stukken gecombineerd om een nieuw perspectief te creëren.
Tracklisting Perspectives:
1 – 5. Anton Webern: Fünf Sätze, op. 5, for String Orchestra
6. Arvo Pärt: Cantus In Memoriam Benjamin Britten
7. György Kurtág: Aus Der Ferne III, for String Quartet
8. Fredrik Högberg: Hitting The First Base. Concerto for Double Bass
9. Witold Lutosławski: Musique Funèbre