De tijd dat Radiohead zich ontwikkeld heeft tot experimentele vooruitstrevende band ligt ondertussen alweer een langere periode achter ons. Ze zitten gevangen in het publiekelijke omarmde verwachtingspatroon, waardoor zelfs elke vernieuwingsdrang van deze grootheden al mainstream geworden is. Niet dat ze links en rechts door de tijd ingehaald worden, het eigenzinnige karakter blijft onnavolgbaar. Het is meer het ontbreken van spontaniteit, omdat ze zolang aan een track sleutelen, waardoor dit essentiële onderdeel gemist wordt.

Niet dat Thom Yorke ons met zijn soloprojecten gemakkelijk te behappen werkstukken voorschotelt, integendeel. Toch spat hier veel meer het speelplezier van af. Daar verpakt hij het geheel in sterk in elkaar verweven elektronica, waarbij de muziekliefhebber elke luisterbeurt getriggerd wordt om opnieuw op ontdekkingstocht te gaan. ANIMA is niet het logische vervolg op Suspiria, al is Yorke ook nu een meester in het scheppen van filmische geluidscollages. Zijn gedachtegang blijft die van een lastige op hoog niveau op te lossen cryptogram, waar zelfs de meest geschoolde kunstpuristen zich beter niet aan kunnen wagen.

Nog steeds is hij nog niet in het reine met zichzelf gekomen. Op A Moon Shaped Pool laat hij al woordelijk de luisteraar binnen in zijn ziel, waar de oorsprong van zijn paniekaanvallen ligt. Nu krijgt zijn manisch depressieve uitingen meer kleur door een mooi scala aan ingewikkelde geluidsinterrupties en hypnotiserend schizofreen klankenspel. De onnatuurlijke ritmestoornis van de muzikant blijft het kloppende hart van de plaat. Door juist zijn neurotische aanleg te overprikkelen komt de control freak in hem tot rust. Deze tegenstrijdige benadering openbaart zich in een niet eerder vergelijkbare behandeling van het begrip muziek.

In de gelijknamige rolprent wordt een groep dansers gevolgd, waarvan de zanger er zelf een is. Ze beelden een cultuurverschijnsel uit van een continu in beweging en ontwikkeling zijnde maatschappij, waarin de mens centraal staat. De hectiek van de oncontroleerbare wereld met daarin verwerkt het conflict tussen de Verenigde Staten en Mexico krijgt vorm in een onbeklimbare muur, die tevens symbool voor de afstomping van de Brexit problematiek staat.

ANIMA is de remedie tegen het dromerige karakter van oude Radiohead songs. Het roept de creativiteit van de slapeloosheid op. Grenzen verleggen door er simpelweg overheen te stappen. Traffic is kortsluiting in de hersenen, omdat alle gevoelsstemmingen op hetzelfde kruispunt samen komen. De ritmes zijn spaarzaam en de bas is wispelturig en onvoorspelbaar. Daar doorheen bewandeld Yorke zijn doodlopende weg als een gevangene in een zelf gecreëerde vicieuze cirkel.

Met de bedrieglijke rust in Last I Heard (…He Was Circling the Drain) gaat hij het gevecht aan met anders denkenden, om dagelijks met lood aan zijn voeten opgedrongen tegen de stroming in te zwemmen. De schuchterheid van iemand die vanuit zijn rol als creep en weirdo tot de status van publieke held is opgeklommen. Een status waar hij dagelijks mee moet dealen.

In Twist zoekt hij de balans tussen dance en new wave op. Met zijn kenmerkende engelachtige kopstem probeert hij de verstrengelde demonen in zijn hoofd te verjagen. Prachtig hoe hij het geluidslandschap tot innerlijke stilte dwingt. Het hier perfect op aansluitende vragende Dawn Chorus zoekt naar antwoorden. Als ANIMA voor ziel staat, dan is dit wel de meest donkere kant die er belicht wordt. Zo deprimerend en zwaar klinkt de poëet zelden. Zelf roemde hij het ook al toen deze nog in het stadium van afronding verkeerde. De geboorte van een ongelukkig maar geliefd kindje.

I Am a Very Rude Person vat het confronterend samen. Zelfvernietiging en haat als basisbeginselen om tot opbouw te komen. Hoe hard en treffend verwoordt hij het in deze kalme omlijsting. De wederopstanding zet zich voort in het opbeurende Not the News. Het is luchtiger en losser gespeeld, al blijft het onverwachte in de orkestrale samplers terugkomen. Het is weer allemaal zo geniaal doordacht. Hij weet het tot in perfectie in het wonderschone The Axe over te laten lopen, waar de twijfel hem overmeesterd. Zijn stem raakt weer meer de voorgrond en dwingt de elektronische collages om een stap terug te doen. Die macht heeft hij simpelweg als er niet in groepsverband geopereerd wordt.

Zo bezit hij ook de vrijheid om er zelfs in het swingende ANIMA hoogtepunt een reggaebeat tussen te gooien. De toegankelijkste albumtrack Impossible Knots heeft nog alle eigenschappen in zich om tot een heuse popsong tot groei te komen. Hij laat verantwoordt als een hippe dirigent de pompende bas hier prettig ritmisch doordreunen. Bij Runwayaway is daar totaal onverwachts weer ruimte voor traditioneel gitaarspel. Ondanks dat het bij latere projecten van York en zijn mannen niet gemist wordt, is het een verademing dat deze nu weer een rol vervult. Met donkere onweerswolken wordt deze als een opkomende zomerbries in toom gehouden.

Thom Yorke laat nogmaals goed horen dat zijn veerkrachtigheid verder rijkt dan die van zijn overige muzikale partners. Zolang die vernieuwingsdrang tot dit soort resultaten leidt mag je jezelf gelukkig prijzen. Hopelijk hervindt hij dit geluk ook in zijn privésfeer.