Phanerozoic Live, zomaar gewoon een live-album van The Ocean? …

The Ocean. Heel apart Duits ensemble dat zich sedert 2003 een formidabele reputatie binnen de postrock-, post-metal-, sludge-, blackmetal- en experimentele hardcorescene heeft weten te verwerven. Dat z’n prestige uitdraagt in onstuimige liveshows tot in ‘s werelds verste uithoeken. Dat z’n eigen Pelagic Records uit de grond stampte en zich opwerkte tot een van de toonaangevendste labels voor post-rock en post-metal. Dat met z’n uitgesproken heavy sound, altijd cerebraal, het primaire der tijden, het onverklaarbare omarmt en het perfectionistisch en heftig als boodschap uitdraagt. Dat bijzondere sextet professionele ontsnappingskunstenaars uit de moderne wereld streeft, aldus Robin Staps, stichter-gitarist-songwriter, er altijd naar….

“om er zoveel mogelijk uit te halen en zo ver weg als we kunnen. Om [de muziek] naar de laatste grenzen te brengen die overblijven in een wereld waar bijna elke vierkante centimeter van elke resterende vrije ruimte is gegoogeld tot een angstaanjagende hoge resolutie en detailniveau.”

Maar dan kwam, evenzeer voor The Ocean, de coronamalaise. Ze hebben het stilvallen van hun muzikale wereld bestreden met het schrijven van een hoop nieuw materiaal. Met als resultaat, op vandaag al 2 nieuwe albums klaar voor opname.

Maar eerder, tijdens de pandemie, in de moeilijke maand september 2020, was hun Phanerozoic II uitgekomen, sluitstuk van de concepttrilogie die al 13 jaar eerder was begonnen met hun Precambrium en met Phanerozoic I uit 2018. Er was lange tijd geen einde van de lockdown in zicht, dus besloten de Berlijners maar om in 2021 in volle pre-vax-tijd een showcase van twee verschillende online-concerten op te nemen van het integrale, zojuist afgewerkte Phanerozoic-epos, het ene met wat stadionrock-extravaganza, het andere gestripter. Deze Phanerozoic Live is het album (en de DVD) van de samenvoeging van beide happenings. Het is indrukwekkend sterk door Jens Bogren geproduceerd, van alle onvolmaaktheden onderweg ontdaan en van keigoed geluid voorzien.

Phanerozoic I werd direct live gestreamd vanaf Pier 2, grote zaal in de haven van Bremen, op 25 maart 2021. De dag erna trok de band zich terug in een landelijke studio net buiten Bremen om Phanerozoic II in z’n geheel op te nemen in drie dagen. Samen met nieuwe animaties van het botsing’-motief van de Phanerozoic II-hoes, werd dit alles dan later, op 16 april 2021, uitgezonden tijdens de digitale editie van Roadburn Redux.

De beide opnames zonder toeschouwers presenteren zich schijnbaar als uitersten. ‘Bremen’ oogt nog het meest als de echte helse liveshow uit de betere tijden met pompeuze licht- en rookproductie, met een energieke tot woedende band op groot podium tegenover een alleen in streaming talrijk aanwezig publiek. ‘Roadburn’ is dan weer, met evenveel metalvoltage, filmischer, intiemer en door de cirkelopstelling van de band meer klemtoon leggend op het muzikaal vakmanschap i.p.v. op publiekgerichte performance. Opstelling bovendien in een koude, donkere schuur met minimale verlichting. Precies de afwezigheid van directe toehoorders maakt het hele album een biezonder tijdsdocument. Bij de stiltes tussen de nummers is dan onwillekeurig toch daar het afwezige festivalpubliek dat veraf evenzeer gekooid zit. Het geeft deze opnames extra intensiteit en kracht. Hier staat een band die ondanks het onalledaags format toch z’n tomeloze energie in zijn diepdenkende muziek neerzet en uitschreeuwt.

Phanerozoic Live, wat stelde het grootse concept-epos Phanerozoic I en II nu ook weer voor? Songwriter Robin Staps vertrekt al de hele discografie van The Ocean lang van geologie en paleontologie. Het ontzagwekkende album Phanerozoic I: Palaeozoic is de eerste helft van het ‘huidige’ uitgestrekte tijdsdeel in de geschiedenis van de aarde. Het begon 541 miljoen jaar geleden, na het einde van het Precambrium. De tijd ook van de evolutie en diversificatie van het planten- en dierenleven en de vernietiging ervan tijdens vijf massale uitstervingsmomenten.

De apocalyps aan het einde van het Mesozoïcum, vernietiging door een asteroïde van het meeste leven op aarde, de dinosaurussen incluis, is de essentie van de song Jurassic/Cretaceous, waarin The Ocean ook weer z’n linken legt met filosofische levensvragen. Net zoals in The Great Dying van Phanerozoic I, heeft het refrein van Cretacious het over: “We zijn net reptielen, gigantische heersers van de wereld. In een oogwenk van de aardbodem geveegd.” Robin Staps verduidelijkt nog: “Hoewel de mensheid slechts een zeer recent fenomeen is in 541 miljoen jaar geschiedenis van het Phanerozoïcum, zijn de teksten duidelijk geschreven vanuit een menselijk perspectief. Ze volgen de grotere thema’s van eeuwige herhaling en onvermijdelijkheid van een denkbeeldige dreigende botsing op planetaire schaal, die als twee rode draden door zowel Phanerozoïcum I als II gaan.” En verder: “Als je de term ‘massa-extinctie’ hoort, denkt iedereen aan meteoren en stervende dinosaurussen… maar wat er aan het einde van het Perm gebeurde, had niets te maken met stukken rots die uit de lucht vielen”, legt Robin Staps uit. “Het meest waarschijnlijke scenario is dat The Great Dying werd veroorzaakt door verhoogde vulkanische activiteit die een opwarming van de aarde van ongeveer 5° veroorzaakte, wat vervolgens leidde tot het vrijkomen van grote hoeveelheden methaangas uit ondiepe zeebodems in de atmosfeer. Methaan is een sterk broeikasgas en zorgde voor verdere opwarming in een luseffect. We kijken nu naar een temperatuurstijging van ongeveer 4° tegen het einde van de eeuw, en het vroegere worst case scenario is nu het aangekondigde doel geworden. Dezelfde stijging van de wereldwijde temperaturen die plaatsvond aan het einde van het Perm in de loop van enkele honderdduizenden jaren, zal nu zeer waarschijnlijk in iets meer dan 100-200 jaar gebeuren.”

Phanerozoic I en II, één groot, diepzinnig, waarschuwend verhaal dus, dat nu samen met de fantasierijke, uitdagende muziek deel uitmaakt van een raadselachtige puzzle.

Was Phanerozoïcum I muzikaal en compositorisch directer, dan is Phanerozoic II: Mesozoïcum/ Cenozoïcum volgens The Ocean zelf progressiever, experimenteler, eclectischer, met meer gevarieerde tempi, beats, gitaarwerk en het gebruik van elektronica. II is als een reis in vrije val van de ene plek naar de andere. Niettemin ben je als luisteraar/kijker na het muzikaal bad ‘I‘ heel vlot in staat om het bad ‘II‘ in te stappen en er even harmonisch te genieten van, zeg maar, een subliem Jurassic/ Cretaceous in al zijn complexiteit of van het geluidsspektakel in Eocene. De twee secties Mesozoïcum/Cenozoïcum van Phanerozoic II bevestigen overigens twee van The Ocean’s grootste handelsmerken: zin voor detail en diepte. Terwijl het thematisch schijnbaar over verafstaande realiteiten van veranderende aardegetijden gaat, kleurt de muziek alles in lange wazige parallellen in met emotionele ervaringen van nu. Een op en top spiritueel album dus over tijd, met menselijk zeer aangrijpende, puntige toespelingen op het hier en nu.

Bij binge-hearing van Phanerozoic Live ondervind je dat The Ocean als luisterervaring helemaal niets afdoet in welke setting ook. Gekluisterd op een podium in een lege zaal of in een schemerige kelder, overal is het een evenement te goed en te zwaar voor woorden. Meer, zelfs zonder de meerwaarde van beeld of live-ervaring, komt binnen hoe professioneel dit The Ocean is geworden, hoe ze in staat blijken om een epos van die allure te brengen met de verbluffende perfectie van één grote symfonie.

Het huidige The Ocean is een band van indrukwekkende contrasten die ze als geen ander weten te doseren en te verdelen. En toch, zelfs met de weerkerende clair-obscurs van hard tegenover zacht, de grunts tegenover melodieuze zang, blijft binnen het geheel ieder nummer telkens weer een aparte metalminiatuur, nu eens ingenieus bestudeerd, dan weer de eenvoud zelve. Nog steeds ongelooflijk gewoon hoe The Ocean er met zijn geluidsexperimenten in slaagt, huppelend doorheen tijdperken van een Cambrium, Trias, Jura, Krijt tot een Pleistoceen of Holoceen, hun complexe ideeën over een vijandige wereld muzikaal zo ingrijpend te vertalen. Ze spuien gewoon schitterende muzikale ideeën voor elke song. Voor elk aards eon aangepaste riffs, solo’s, bas-, drum en keyboards, vocale nuances en arrangementen die hun constructie zo kleurrijk en atmosferisch maken, dat je het project vrijwel lijfelijk gaat ervaren. Vandaar dat het etiket post-metal intussen al effenaf te beperkt is geworden, omdat The Ocean gewoon zo vlot buiten conventies stapt.

The Ocean is dus de groep die in zijn geestverruimende composities de hoge waarden en normen tot in het detail hanteert…, mààr die, ook als je je er niet zou willen in verdiepen, ok, evengoed voor exclusieve metalhoogmis zorgt.

Dit opus Phanerozoic Live is bijaldien een prima instapplaat voor wie nog voor het eerst met het bonte universum van The Ocean moet kennismaken, het is dan weer de zoveelste topbelevenis voor wie ze al een tijdje kent.

Benieuwd nu wat de volgende onverkende grens van The Ocean wordt. Uit de donkere diepten van hun oceaan vallen heus nog wel wat onstuitbaar gelaagde geluiden op te duikelen.