The Ex
Dignity Of Labour

In oktober 1982 is The Ex drukdoende met de plaat Dignity Of Labour. De band werkt in de ‘reguliere’ studio, Joke’s Koeienverhuurbedrijf van Dolf Planteijdt, maar neemt hiernaast ook op in de ruïne van de voormalige papierfabriek Van Gelder in Wormer. De vergane industriële glorie vertaalt zich ook in het instrumentarium van de band waar de volgende opvallende ‘instrumenten’ zijn waar te nemen: heimachines, drukpersen en motoren. Ook zet The Ex saxofoon en contrabas in.
Dignity Of Labour verschijnt een maand of vijf later, in 1983, en wordt goed ontvangen en verkocht. De vormgeving valt op: een doosje met vier singles en een poster. De acht tracks, allen genaamd Sucked Out Chucked Out – alleen de nummering onderscheidt de titels van elkaar – zijn gebaseerd op de geschiedenis en vooral de teloorgang van de papierfabriek Van Gelder.
De levensloop van de fabriek begint met een achttiende-eeuwse papiermolen en voert langs de feodale arbeidsverhoudingen van de negentiende eeuw, de dreigende ontmanteling en verplaatsing naar Duitsland in de Tweede Wereldoorlog, de naoorlogse bloeiperiode, de overname door een Amerikaanse multinational en de sluiting in 1980.
The Ex, bij monde van vocalist G.W. Sok, spreekt op Dignity Of Labour zijn ongenoegen uit over de manier waarop de fabriek door de hogere echelons naar de afgrond is gevoerd. Middels de klare teksten en de veelal tegendraadse, indringende en soms bijna machinale muziek trekt de dramatiek van de papierfabriek voorbij.
‘Labour is a noble thing’, aldus de opening van de plaat. Maar al gauw gaat het mis: ‘More and more machinery’ en ‘Human dignity revised’. De fabriek komt in de financiële problemen maar als de werknemers harder werken en vooral niet staken moet het goed komen. In een later stadium blijkt de productie van asbestvilt de voornaamste kurk waarop de fabriek nog drijft. ‘Oh by the way, it causes cancer’, aldus G.W. Sok in een vreemd muzikaal landschap van machinerie, meedogenloze bas en klaaglijke en verwarrende saxofoonklanken.
Het verzet tegen de leiding van de fabriek, die overduidelijk van het complex af wil, neemt toe aan het eind van de jaren zeventig. Het mag niet baten. Uiteindelijk valt het doek in juni 1980: de fabriek wordt gesloten. De werknemers en hun waardigheid liggen op straat. ‘Despite their devotion to the cause they were just paper tigers’, is de wrange conclusie. Teleurstelling, verbittering en (bijna) berusting klinken door in de muziek van The Ex. Dignity Of Labour dreigt donker en desolaat te eindigen. In de laatste track van de plaat klinkt de band weer energieker en strijdbaarder: ‘Where are the share-holders now? And where is the management now?’. De verantwoordelijken zijn er met het geld vandoor en 550 man zit zonder werk. The other side of the industrial revolution.