We kunnen er lang en breed over twisten: in de wereld van de progressieve rock is Steven Wilson ontegenzeggelijk een grote naam. En het succes van zowel Porcupine Tree als van zijn solo-albums bevestigt dat alleen maar. De man heeft meer dan een gevoel ervoor, kent zijn klassiekers van voor tot achter, is veelgevraagd om heruitgaven van diezelfde klassiekers te maken, weet daar veelal audiofiele juweeltjes van te maken en, als hij albums maakt, doet hij dat steevast met al evenzeer grote namen uit de scene aan zijn zij.

Als gedachte achter The Overview moet je uitgaan van de diepere beleving die astronauten vanuit de ruimte ervaren wanneer zij terugkeren op aarde. Je perspectief verandert, verandert diepgaand én, hoewel het voor gewone stervelingen beduidend moeilijker is voor te stellen dan wanneer je die ervaring feitelijk een keer hebt meegemaakt, kun je je wel voorstellen hoe groot de impact ongeveer kan zijn, zeker wanneer de tijd die je in de ruimte hebt meegemaakt, van langere duur is. Je terugkeer zal dan echt wel de nodige impact hebben, zowel in fysieke zin als in mentale zin. Enerzijds is er natuurlijk het ervaren in beeldende zin, dat vind je terug in de teksten van het album, waarin, even heel zwartwit beschreven, het uit- en inzoomen zijn beslag krijgt in de teksten van de twee suites, anderzijds én dat is niet op elke audio-installatie te beluisteren, heeft Steven er ook alles aan gedaan om er een op-en-top audiovisuele ervaring van te maken. Hadden we anders verwacht van de prog-tovenaar?

Laten we voorop stellen: het is erg mooi dat Steven er een complete ervaring van heeft gemaakt. Dat maakt de beleving ervan, als die voor jou beschikbaar is, alleen maar groter. Het zegt dus ook veel over de artistieke waarde. Tegelijkertijd, dat maakt wel dat het album dus op uiteenlopende manieren beluisterd gaat worden. De essentie daarvan is en blijft de muziek, dus zonder de Atmos-ervaring of zonder de beelden die Steven heeft laten maken bij de muziek. Voor wat betreft de recensie richten we ons op die grote gemene deler.

Het concept van The Overview blijft in de muziek overeind, al was het maar in de manier waarop dat gegeven verwerkt is in de teksten van beide nummers: verplaatsing van perspectief met alle impact van dien. Voor Objects Outlive Us zocht Steven opnieuw contact met XTC’s voorman Andy Partridge. Dat deed hij eerder ook al voor To The Bone. Andy schreef nu de tekst voor Objects: Meanwhile. Andy slaagde er uitstekend in om de verschillende perspectieven in de tekst op te nemen. Sterk van de zanglijnen en melodie die Steven koos dat je de tekst in gedachten ook door Andy gezongen hoort.

Je realiseert je dan ook dat Steven met het concept ook in muzikaal oogpunt perspectief verplaatst. Door te spelen met de muziek door de stukken heen zoom je met hem, zo komt het in ieder geval over, ook in en uit op muzikale landschappen die hij in zijn leven hetzij als luisteraar en liefhebber heeft beluisterd hetzij muziek die hij zelf speelde. Tekst van Andy Partridge gezongen op herkenbare manier is één, verwijzingen, vocaal en instrumentaal naar de hoogtijdagen van de progressieve rock en knipogen naar eerder eigen werk, dat is twee.

Wanneer je aandachtig naar The Overview luistert, valt op hoe doordacht de composities in hun geheel dan ook zijn. Je verwacht bij Steven immers niet dat dit berust op simpelweg een speling van het lot. Veel van het album speelde Steven zelf in. Maar dat geldt niet voor alles. Adam Holzman verzorgde naast Steven ook een aantal toetsenpartijen, diens zoon Russel en Craig Blundell drumden, Theo Travis speelde sax en fluit, Willow Beggs (dochter van de gevierde Nick Beggs) zong mee, Rotem Wilson verzorgde het gesproken woord in het titelnummer en de gitaar, met een aantal prachtsolo’s, werd naast Steven bespeeld door Randy McStine.

De tweede suite opent met stuiterende beat, met bliepjes en klikjes en met de stem van Rotem Wilson die aan de hand van afmetingen objecten en constellaties in de ruimte beschrijft: hoeveel meer verandering van perspectief wil je in beeld hebben? Van het min of meer buitenaardse naar het aardse horen we vervolgens de warmte van een akoestische gitaar en Steven’s stem die ook nog eens de werkelijkheid bezingt vanuit de ruimte. Je voelt de jaren voorbij trekken onder meer in verwijzingen naar eerder werk van Porcupine Tree en naar helden uit de prog-rock van weleer. Ja zeker, dit spreekt de liefhebber aan en het is niet moeilijk voor te stellen dat dit met Atmos-geluid en beelden meer imposant nog gaat zijn. Een fraaie opbouw ook van deze tweede suite, die de compositorische kwaliteiten van Steven nog eens tot hun recht laat komen en die dat ook doet met eerbied en erkenning voor zijn voorgangers in de wereld van de prog.

Een groots concept, dat is waar Steven zich met The Overview aan gewaagd heeft. De notie van het Overview-effect is zorgvuldig op meerdere manieren verwerkt in het album en dat is iets dat zeer te prijzen is. De twee suites kennen beide de nodige tempowisselingen en hebben beide ook zeer fraaie momenten, met glansrollen voor Randy McStine, Theo Travis, de heren Holzman en ook voor Steven zelf. Tegelijkertijd, los van het buitengewoon ambitieuze aspect van The Overview dat echt wel geslaagd is in uitvoering, zijn de twee suites met al hun klasse en kwaliteit in muzikaal opzicht lang niet zo fascinerend als het eerder genoemde To The Bone, meesterwerk Hand.Cannot.Erase. The Future Bites met zijn doorbreken van geijkte patronen of als zijn jongste worp The Harmony Codex.

Die albums boden in de composities meer durf, meer afwisseling, meer memorabele momenten en uiteindelijk ook meer al dan niet emotionele hoogtepunten. Daarmee is het niet het beste werk uit het oeuvre van Steven, tegelijkertijd, ook een gemiddeld album van Steven is echt lang niet slecht. Ook Closure/Continuation, de comeback van Porcupine Tree had immers zijn charme. The Overview is in ieder geval dat: een charmant prog album dat zeer zeker een geslaagde vertaling is van het achterliggende concept, in muzikale zin niet wereldschokkend maar het zorgt wel voor bijna drie kwartier aangenaam verpozen.