In nagelnieuwe mix, op verschillende formaten uitgebracht. Roger Waters’ Amused To Death is op het eerste oog een ‘cash cow’ van jewelste, zoals wel meer reissues dat zijn. Of is er hier toch meer aan de hand?

Er is alle reden om een beetje argwanend tegenover de output van Roger Waters te staan. Waar voormalig Pink Floyd-collega David Gilmour het weliswaar rustig aan doet wat betreft optredens, heeft deze de afgelopen jaren toch wel mooi een nieuw Pink Floyd-album en twee solo-cd’s (de tweede verschijnt in september) en een samenwerking met The Orb aan het oeuvre toegevoegd. Waters bracht de wereld in 2005 weliswaar de opera Ça Ira, maar is toch vooral heel erg druk geweest met het uitmelken van de Pink Floyd-erfenis. Eerst door meerdere malen met integrale Dark Side Of The Moon-uitvoeringen de wereld over te trekken, vervolgens door magnum opus The Wall jarenlang op sleeptouw te nemen. Een tocht die nog niet ten einde is, daar er in september ook nog een bioscoopfilm rondom die muur wordt uitgebracht.

Amused To Death lijkt op het eerste oog het volgende project dat de komende jaren tot de laatste druppel uitgemolken kan gaan worden. Met één belangrijk verschil. Het album is bij uitkomst in 1992 door de massa volledig over het hoofd gezien en Amused To Death heeft daardoor verre van de iconische status die Dark Side Of The Moon en The Wall wel hebben. Daar het album een nieuwe mix heeft gekregen, muzikaal her en der een lichte update is toegevoegd en er compleet nieuw artwork is gerealiseerd, voelt het ook enigszins als ‘nieuw werk’. Dat zet de reissue toch in een licht ander perspectief. Voor velen zal het namelijk de eerste kennismaking zijn met het werk.

Wat Amused To Death vooral laat horen is de grimmigheid die Roger Waters bracht in het werk van Pink Floyd. De angel die altijd even stak als het geheel te zweverig dreigde te worden. Tevens de angel des doods toen het begon te domineren overigens. Tegelijk zie je ook dat als Waters het tegenwicht van zijn oude bandmakkers mist, hij diep de duisternis in duikt. Amused To Death is een werkstuk wat de ondergang van de mensheid beschrijft. Een ondergang door entertainmentverslaving, waarbinnen mensen dag en nacht hun tv-schermen als raam op de wereld gebruiken. Noem het ironie, noem het een vooruitziende blik, maar 23 jaar na de originele release is het thema van het album actueler dan ooit. Via tv, computers, tablets en smartphones raken veel mensen hun blik op de buitenwereld daadwerkelijk kwijt. Multinationals regeren de wereld waardoor elke winkelstraat er wereldwijd hetzelfde uitziet (It’s A Miracle voorspelde dat al), het nieuws is entertainment, waarbij er in doelgroepen en kijkcijfers wordt gedacht. “And the Germans killed the Jews / And the Jews killed the Arabs / And Arabs killed the hostages / And that is the news”, zo klinkt het in het goeddeels door PP Arnold gezongen The Perfect Sense part 1. Of je het nu met deze zinsnede eens bent of niet, het valt niet te ontkennen dat de media (en met name de sociale media) anno 2015 amper meer duiding kennen en vooral draaien om ophef en sensatie. “And is it any wonder / That the monkey’s confused?”

The Perfect Sense part 1 is overigens een van de tracks die nieuw is ten opzichte van het origineel. Waters had in 1992 hierbinnen graag een sample willen gebruiken van kunstmatige intelligentie HAL 9000 uit 2001: A Space Odyssey. Daarvoor kreeg hij echter geen toestemming en dus werd er een achterstevoren afgespeelde boodschap aan het adres van Kubrick in het nummer opgenomen. Na het overlijden van Kubrick was het makkelijker om toestemming te krijgen. Waters gebruikte de sample derhalve al in zijn live-shows begin deze eeuw (te horen op het live-album In The Flesh) en deze heeft zijn weg nu ook naar Amused To Death gevonden. Op The Perfect Sense part 1 is de verborgen boodschap nu verwijderd. Een ander goed hoorbaar verschil zit bijvoorbeeld in het eveneens nog immer actuele The Bravery Of Being Out Of Range, dat ooit geschreven is met het oog op de eerste Golfoorlog, maar nog altijd van toepassing is in een wereld waarin oorlogen met drones worden uitgevochten (“Just love those laser guided bombs / There’s really great / For righting wrongs”). Het nummer laat nu na het drumintro een hoorbare stilte vallen, waar het origineel met publieksgeluid meer een geheel was. Een kwestie van smaak wat nu de betere versie is. Her en der zijn er nog diverse gitaarpartijen die in de originele mix zijn weggevallen teruggeplaatst, maar de basis van het album is verder intact gebleven.

In 1992 werd Amused To Death in zogenaamd Q-Sound uitgebracht. Deze techniek maakte dat je het gevoel had naar een surround-geluid te luisteren. James Guthrie, eerder verantwoordelijk voor de Pink Floyd-remasters die hier op Written In Music zo uitgebreid zijn besproken, heeft deze reissue daadwerkelijk een 5.1 Mix meegegeven, in volle glorie te beluisteren op de blu-ray waarmee de deluxe editie van het album is verpakt. De effecten komen hierdoor ontegenzeggelijk meer ‘los’. Muzikaal klinkt het geheel – met bijdragen van onder meer een driftig solerende Jeff Beck, Don Henley (Watch More TV) en Rita Coolidge (de titeltrack) – veel ruimer, meer Floyd, zo je wil. Wat daar echter een ontegenzeggelijk bij-effect van is, is dat de keiharde kaakstoot die het album inhoudelijk geeft toch nét wat minder hard aankomt dan op de oorspronkelijke versie. Het rauwe is er op deze manier een beetje vanaf en dat is wel wat dit album nodig heeft om te kunnen excelleren. Het maakt dat de versie die op de gewone geremasterde cd staat (en die tevens de loeizware 200 grams vinylversie siert) uiteindelijk de meest imposante is.

Roger Waters vindt Amused To Death samen met Dark Side Of The Moon zijn beste werk. Inhoudelijk is daar onmogelijk iets op in te brengen. Beide albums lijken ongrijpbaar te zijn voor tijd en blijven actueel. Zowel inhoudelijk als muzikaal overigens. Waters heeft alleen de pech dat Amused To Death niet onder de Pink Floyd-vlag is uitgebracht. Daardoor zal het nooit zo iconisch worden, ook niet nu het een tweede kans krijgt en alsnog kortstondig de hitlijsten in sneltreinvaart beklimt. Wat wil je als het op gewone cd, op cd+blu-ray, 200 grams vinyl (2LP) én dubbele picture disc is uitgebracht. Completisten trekken hun portemonnee wel en het album is het kwalitatief absoluut waard. Desalniettemin zal Amused To Death als deze initiële koopgolf weer gaat liggen hoogstwaarschijnlijk weer terugzakken in de collectieve vergetelheid. Volkomen onterecht, dit is het beste Pink Floyd-album dat de band nooit uitbracht.