×

Recensie

Rock

21 september 2011

Why Pink Floyd...?

Pink Floyd

The Piper At The Gates Of Dawn

Geschreven door: Edwin Hofman

Uitgebracht door: EMI

The Piper At The Gates Of Dawn Pink Floyd Rock 4.5 Pink Floyd – The Piper At The Gates Of Dawn Written in Music https://writteninmusic.com

Londen, midden jaren zestig. Het aantal Britten dat zich sterk maakte voor een tegencultuur groeide in rap tempo. Het was tijd voor culturele en maatschappelijke veranderingen. Met name de International Times – het boegbeeld van de ondergrondse pers – en de UFO Club waren blikvangers van de nieuwe subcultuur. De huisband van de UFO Club in 1967 was Pink Floyd. Het kwartet was in 1965 opgericht en had in 1966 met name in Londen een flinke aanhang en entourage opgebouwd. Pink Floyd stond bekend om zijn eigenzinnige bluesmuziek waarin noise breaks de aandacht trokken. Hallucinerende projecties deden de rest. Pink Floyd was vernieuwend, opwindend en geestverruimend.

Creatief brein van Pink Floyd was songschrijver, zanger en gitarist Roger ‘Syd’ Barrett die op de kunstacademie had geleerd dat zelfexpressie de vrije loop moest worden gelaten en dat je jezelf vooral niet moest conformeren. Barrett gebruikte, zoals zovelen binnen de artistieke kringen van Londen, flinke hoeveelheden drugs (waaronder LSD) waardoor zijn songs bizarre creaties werden, vol kinderlijke teksten en bevreemdende ondertonen. Gekte, surrealisme en musique concrète speelden gaandeweg een steeds grotere rol in de muziek van Pink Floyd.

Mede op aandringen van manager Peter Jenner nam Pink Floyd steeds meer afstand van de bluesy freakouts en kregen de psychedelische songs van Barrett, die op een vreemde manier toch pakkend of zelfs hitgevoelig bleken, een grotere rol in het repertoire van de band. Pink Floyd zou weleens dé avant garde popgroep van Engeland kunnen worden, een avontuurlijke undergroundband die ook het grote publiek kon bereiken. Het bewijs hiervoor was snel geleverd: de band tekende bij EMI, de eerste singles Arnold Layne en See Emily Play trokken flink wat aandacht in 1967 en beide songs ontpopten zich uiteindelijk tot ware psychedelische popklassiekers.

In de befaamde Abbey Road Sudios maakte Pink Floyd opnamen voor het debuutalbum. Verderop, in dezelfde studio, waren The Beatles drukdoende met de opvolger van hun baanbrekende plaat Revolver.

Toen de heren van Pink Floyd in de zomer van 1967 hun debuut op de wereld loslieten, was Engeland inmiddels in de ban van Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band. Toch wist The Piper At The Gates Of Dawn – de titel is een verwijzing naar de god Pan, die een rol heeft in het klassieke kinderboek The Wind In The Willows – de aandacht te trekken. Record Mirror en NME gaven vier sterren en The Piper At The Gates Of Dawn begon aan een opmars die eindigde met de zesde plaats in de Britse albumlijst.

Astronomy Domine opende de plaat. Te horen was de vervormde stem van manager Peter Jenner die de namen van sterren oplas. Gebliep, drum fills, rudimentaire, onheilspellende gitaren, echo machines en de bepaald niet alledaagse zang van Barrett en Wright; Astronomy Domine kwam in de buurt van Pink Floyd live, zij het dat hier de psychedelica in banen werd geleid en op ruim vier minuten klokte. Bijzonder bleef het echter wel en niet in het minst door Barrets teksten:

“Blinding signs flap,
Flicker, flicker, flicker blam. Pow, pow.
Stairway scare Dan Dare who’s there?”

Met het lange, instrumentale Interstellar Overdrive kwam Pink Floyd nog dichter in de buurt van hun hallucinerende live-optredens en leverde hiermee een blauwdruk voor vele experimentele, geestverruimende muziek die voortaan als space rock zou worden bestempeld. Het nummer begon en eindigde met vrij zware psychedelische rock en kende daartussen zeven minuten boeiende muzikale waanzin. Pow. R. Toc H. klonk door de bizarre vocalen, zeurderige noise en tegendraadse drums bij vlagen als een vervelende LSD-trip al huppelde er ook een vrij onschuldige, jazzy piano door het nummer.

Het bijzondere aan The Piper At The Gates Of Dawn was dat Pink Floyd niet alleen door gedurfde experimenten gevoelens van verwondering, onrust, opwinding en vervreemding wist op te roepen, de band wist met kinderlijke, licht psychedelische liedjes als Scarecrow, The Gnome, Flaming (op single uitgebracht) en Bike zich net zo sterk te onderscheiden:

“The black and green scarecrow as everyone knows
Stood with a bird on his hat and straw everywhere.
He didn’t care.
He stood in a field where barley grows”

Syd Barrett liet zich sterk door boeken inspireren. De wondere wereld van Lewis Carroll was nooit ver weg. Maar dat was niet de enige bron van Barrett: de I Ching, het klassieke Chinese Book Of Changes lag ten grondslag aan het bijzondere Chapter 24 – waarin Barrett een hexagram doorloopt – en komt ook terug in het prettig rockende Lucifer Sam. Het kinderboek Cautionary Tales is aanwezig in het indrukwekkende, klaaglijke Mathilda Mother:

“There was a king who ruled the land
His Majesty was in command
With silver eyes the scarlet eagle
Showered silver on the people”

The Piper At The Gates Of Dawn werd gecompleteerd door de bijdrage van Roger Waters, Take Up Thy Stethoscope And Walk. Het was de enige compositie die niet van de hand van Barrett was. Het nummer, dat na 35 poppy seconden omsloeg naar manische gekte, bevatte een directe verwijzing naar het evangelie van Johannes (“Jesus saith unto him, rise, take up thy bed, and walk”).

Het debuut van Pink Floyd leek aanvankelijk dan wel overschaduwd te worden door het psychedelische meesterwerk Sgt. Peppers Lonely Hearts Club Band, door de jaren heen werd steeds duidelijker dat The Piper At The Gates Of Dawn eigenlijk net zo vernieuwend en invloedrijk was als de Beatles-klassieker, een album dat slechts twee maanden eerder was verschenen.

Ondanks de prima muziek die Pink Floyd in 1967 afleverde, zette de band na 1967 een andere koers uit, een koers waarbij voor kinderliedjes minder plaats was en voor langere nummers des te meer. Syd Barrett werd door zijn drugsgebruik en onberekenbare gedrag een probleem voor de overige bandleden die hun progressie door hem gedwarsboomd zagen. Zijn rol leek uitgespeeld. De bijdrage van Barrett op de tweede elpee, A Saucerful Of Secrets (1968) beperkte zich dan ook tot slechts één song.

Avonturieren in het eigen hoofd, de echo’s van de kindertijd en de altijd op de loer liggende waanzin, het waren de belangrijkste aanjagers van de songs op de eerste plaat van Pink Floyd, een debuut dat volgens sommige critici de rest van het oeuvre van Pink Floyd achteraf in de schaduw zette. Dat is nogal overtrokken, maar The Piper At The Gates Of Dawn mag absoluut onder de allerbeste Pink Floyd-albums worden geschaard. Latere platen van de band zijn wellicht door meer mensen omarmd maar vormden zelden zo’n sterk geheel als het album waar Pink Floyd mee doorbrak.



  1. Astronomy Domine
  2. Lucifer Sam
  3. Matilda Mother
  4. Flaming
  5. Pow R. Toc H.
  6. Take Up Thy Stethoscope And Walk
  7. Interstellar Overdrive
  8. The Gnome
  9. Chapter 24
  10. The Scarecrow
  11. Bike

Meer uit deze special

  1. De herontdekking van Pink Floyd begint vandaag
  2. Pink Floyd – The Piper At The Gates Of Dawn
  3. Pink Floyd – A Saucerful Of Secrets
  4. Pink Floyd – Music From The Film More
  5. Pink Floyd – Ummagumma
  6. Pink Floyd – Atom Heart Mother
  7. Pink Floyd – Meddle
  8. Pink Floyd – Obscured By Clouds
  9. Pink Floyd – The Dark Side Of The Moon
  10. Pink Floyd – Wish You Were Here
  11. Pink Floyd – Animals
  12. Pink Floyd – The Wall
  13. Pink Floyd – The Final Cut (remaster)
  14. Pink Floyd – A Momentary Lapse Of Reason
  15. Pink Floyd – The Division Bell
  16. Why Pink Floyd? (Deel 1)
  17. Why Pink Floyd? (Deel 2)
  18. Why Pink Floyd? (deel 3)
  19. Why Pink Floyd? (deel 4)