Het is al decennia lang duidelijk dat de Nits zich in hun muziek graag buiten gebaande poppaden begeven. Hoewel de band altijd al garant stond voor creatieve eigenzinnigheid maken Henk Hofstede, Robert Jan Stips en Rob Kloet de laatste jaren, vooral sinds het album Malpensa uit 2012, steeds vaker muziek die nóg uitdagender is. Klein, verfijnd, minimaal, verstild en subtiel zijn woorden die dan steevast te binnen schieten. Maar ook: beeldend, kleurrijk, schilderachtig, indringend, scherp en van grote schoonheid.

Op Knot neemt de band nog meer afstand van popstructuren. Het album kwam tot stand in drie sessies waarbij de band al improviserend een soort ‘instant composing’ bedreef. Tientallen jaren samenspelen heeft ervoor gezorgd dat de Nits zonder plan bij elkaar kunnen zitten en dan eigenlijk altijd wel tot iets moois weten te komen. Zodoende wist de band, terwijl het voor Robert Jan Stips met zijn Supersister Projekt toch een bijzonder druk jaar is geweest, ‘gewoon’ weer een nieuw album bij elkaar te spelen.

Die weg van fijnbesnaarde, artistieke pop naar minder expliciete maar bijzonder associatieve en oorstrelende muziek is in het verleden wel vaker afgelegd, denk aan Mark Hollis en David Sylvian, twee namen die al vaker opdoken bij besprekingen van de Nits en dat zal de komende tijd zeker zo blijven. Het openingsnummer van Knot, Ultramarine is een prachtige Londense sfeerschets die een link legt naar Monet die op latere leeftijd tot andere schilderijen kwam: nóg vager en dromeriger maar met een even grote zeggingskracht.

De muzikale omlijsting bij de schrille Hofstede op The Blue Car is verbluffend mooi en verfijnd. Op Dead Rat Ball, een treffende beschrijving van Oostende bedrijft de band geluidsmagie. Op Knot horen we geen gitaar maar wat Rob Kloet en Robert Jan Stips uit hun instrumentarium toveren is het zoveelste bewijs van hun ruimdenkendheid en muzikaliteit. The Electric Pond is een hoogtepunt. Hier schildert de band iets mysterieus, iets van een ongekende, donkere schoonheid.  De verschillende vocale lagen en Hofstede’s teksten verheffen deze song nog verder: ‘All my five senses / Following the frozen wires in the electric pond / All my senses’.

Henk Hofstede, die zich op dit album ‘beperkt’ tot piano en mellotron, keert ook op dit album terug naar zijn jeugd en familiegeschiedenis. In zijn zang en teksten hoor en lees je melancholie, breekbaarheid en ouderdom maar gelukkig ook nog steeds inspiratie en scheppingsdrang. Het warme The Garden Centre klinkt relatief vertrouwd. Aan het einde ontwaren we de stem van Hofstede’s moeder. In The Concrete House bezoekt hij het huis waar ze stierf. Het is een indringend werkstuk, en met een flink aantal andere nummers op Knot, een goed voorbeeld van de minder songgerichte benadering van de band. Op het snel kloppende (Un)Happy Hologram, een nummer met viool en stevige drums, vertelt Hofstede: ‘I had no moving picture of my father… / Inside my computer, there’s a thing / There’s a thing called a Happy Hologram’.

Knot is geen liedjes-album dat direct pakt. Het artwork, met de vervaagde, verwarde portretten van de bandleden is wat dat betreft al veelzeggend. Net als de verknipte gezichten op de hoes van Henk (1986) dat ooit waren. Deze nieuwe plaat van de Nits staat echter weer vol wonderschone muziek en prikkelende teksten. Wat dat betreft is er niets nieuws onder de zon. Geheide kwaliteit dus, maar verpakt in lossere structuren.