Echte klassiekers kunnen je soms nog verrassen als ze in een nieuwe uitgave aan je voorgeschoteld worden. Script For A Jester’s Tear, het debuut van Marillion, heeft nu een zeer fraaie nieuwe uitvoering gekregen. Een lust voor oog en oor!

“So here I am once more in the playground of the broken hearts”, zo luiden de openingswoorden van het debuutalbum van Marillion. Die zin horen, ook al die jaren nadat het album voor het eerst op elpee verscheen, brengt de magie van Marillion meteen weer tot leven. Bijna sereen de woorden van Fish in die openingszin, je als luisteraar meevoerend in het liefdesverdriet van de joker, de nar, de jester. De figuur die ook zo mooi de hoes siert. Dus niet slechts een figuur in dat openingsnummer, nee, de jester werd veel meer dan dat. Hij groeide met de band mee en kwam op de alle volgende single’s, EP’s en de op het debuut volgende Marillion albums frontaal op de hoezen terug. Toen Fish de band na vier albums verliet ging de jester mee. Tot op de dag van vandaag is de ontwerper van die eerste vier hoezen, Mark Wilkinson, de vaste partner van Fish voor het artwork van zijn albums en merchandise.

Zijn hoesontwerp sierde ook al de in 1982 verschenen Market Square Heroes EP. Dat was voor een aantal mensen al de eerste kennismaking met de band. Juist die EP is ook in deze luxueuze heruitgave meegenomen, als tweede schijf. Het maakt het verhaal van de ontwikkeling van het bandgeluid rondom die eerste langspeler compleet. De EP trakteert ons op klassiekers die Marillion en Fish lang bij zouden blijven. Beide  brengen het titelnummer nog wel eens tijdens concerten. Vaker nog komt het voor dat er ergens in het publiek iemand Grendel roept. Het langste nummer van de EP, gebaseerd op de Beowulf-legende, grijp terug op de wortels van de progressieve rock, heeft veel tempowisselingen, verhaalt over de strijd van de bepaald niet zachtzinnige Grendel tegen de stad Hrothgar, heeft een fraaie opbouw. En heeft in die opbouw een deel dat wel enige overeenkomsten laat horen met een van de delen van Supper’s Ready van Genesis.

Neem daarbij dat Fish zijn gezicht in die tijd uitbundig voorzag van schmink en zich bediende van bij de liedjes passende attributen op de bühne, zoals ook Peter Gabriel bij Genesis dat deed en de vergelijking werd al snel gemaakt. Het feit dat de EP geproduceerd werd door David Hitchcock, bekend van zijn werk voor het album Foxtrot van Genesis, met juist daarop Supper’s Ready, werkte ook niet echt mee om dat gevoel helemaal af te schudden. En ook nu, zoveel jaren na het debuut, zoveel jaren na Fish, zijn er nog steeds mensen die Marillion afdoen als een Genesis-imitatie. Als je deze Deluxe editie in zijn geheel tot je neemt, kun je raakvlakken zien, maar zie je ook dat de band zeker geen imitatie was of wilde zijn.

De EP en het album laten horen dat de band een energie in zich droeg die ergens ook aansluit op de punk en new wave van die tijd. De band was nooit pastoraal in zijn uitingen: de nummers uit die tijd te recalcitrant, de band (en Fish als tekstschrijver) scherp in observaties en de muziek en stem van band en zanger eigenzinnig. Natuurlijk, de nummers hadden een keurige opbouw én helemaal overdwars waren de nummers niet, maar er gaat een oerdrift uit van het hoekige  Market Square Heroes: de tekst gaat over een opstand en had als oorspronkelijke titel UB 2.000.001. Klinkt als elementaire bestanddelen voor punk, maar de band had het ook bedoeld als tegenwicht voor de langer uitgesponnen en progressieve nummers. Jammer dat men hier koos voor de “Battlepriest”-versie, in de oorspronkelijke versie zong Fish “I am your anti-christ” en kreeg toen de opdracht de tekst te wijzigen in “I am your battle priest”. Die versie vind je dus ook hier.  Een zelfde soort hoekigheid als bij de opener vind je in Three Boats Down From The Candy: een liefdeslied? Nou ja, niet als je uit bent op romantiek. Ja, er wordt stil gestaan bij de betekenis van een liefde, maar hoe zoetgevooisd de stem van Fish op sommige plaatsen ook klonk, de zin “Romance lies in ruin, let debauchery reign’ voelt niet echt als uiting van gelukzaligheid. Geen vals sentiment te vinden in de vlammende zinnen van Derek Dick. Luister ook eens hoe sinister de toetsen bij het nummer in deze nieuwe mix nu klinken. Alsof ze een horrorfilm begeleiden.

Het derde nummer dan is het al eerder genoemde Grendel. Machtig of misschien juist teveel van het goede? In nog geen 18 minuten wordt het verhaal verteld van Grendel. Zoals al geschreven, een heerlijke opbouw, met een tekst die niet zo typisch was voor Marillion.  Tegelijkertijd een tekst die wel liet zien hoe tekstschrijver Fish met grote lappen tekst uit de voeten kon. Een nummer om even voor te gaan zitten en aan de hand van de muziek je mee te laten voeren in het verhaal. Wat bij de EP al opvalt, is hoeveel helderder het geluid is geworden in deze nieuwe mix. De bas van Pete Trewavas is uitstekend hoorbaar en is een essentieel onderdeel van het geluid terwijl de gitaar van Steve Rothery en de toetsen van Mark Kelly min of meer tegenover elkaar staan. Mooi om nog eens goed te luisteren naar de interactie tussen de twee. Een veel voller geluid dan de oorspronkelijke versie. En verdorie, ook de stem van Fish krijgt hier fraaie accenten. Bovendien, ook Mick Pointer komt in deze nieuwe mix met zijn drumsound goed uit de verf. Andy Bradfield en Avril Mackintosh voegden met deze mix extra panache toe aan de toch al niet misselijke krachtuiting die Grendel is. Ben je liefhebber van klassieke progressieve rock, vergeet dan de vergelijking met Genesis en duik gewoon eens in Grendel. Het nummer is in totaal meer dan 17 minuten en biedt veel meer muziek dan enkel de passage waarin de vergelijking zich voordoet: die is relatief kort.

Hier is Charting The Single aan de EP toegevoegd. Dat was oorspronkelijk geen onderdeel van de EP. Een wat wonderlijk nummer en het voelt ook echt als een buitenbeentje. Fish die met zijn tekstgevoel zat te stoeien en met flauwe woordspelingen kwam en een band die een staccato tempo onderhield. En dat vormde een belangrijk deel van het nummer. Ja, het werd ook live wel een enkele keer gebracht, maar het werd nooit een doorslaand succes. En dat terwijl Fish dan enthousiast uitnodigde tot meezingen:  “This is your chance to say to your grandchildren “That’s me on the Marillion going “Uh!””

De band bracht de EP uit in 1982 en die bracht het tot plaats 53 in de Britse hitlijsten. En ook al was in 1983 de elpee nog niet gereed, EMI bracht alvast een single uit. He Knows You Know, later de tweede track op het album, verscheen eind januari 1983. Of iedereen die zich met de release bemoeide of enthousiast reageerde op het nummer zich realiseerde dat het over drugsgebruik ging, dat is de vraag. Toch eindigde het nummer op plaats 35. Niet verkeerd voor de eerste single van een debuut.

Het debuut dan nader bekeken. Geen David Hitchcock meer aan de knoppen, die kreeg aan auto-ongeluk na het werken aan de EP, maar Nick Tauber, die al eerder werkte met Thin Lizzy en Toyah. Die openingszin, daar begon het mee. De stem van Fish leidt een heerlijk episch nummer in. Dat nummer ademt vooral Marillion. Het ademt Marillion met Fish. De combinatie van de stem van Fish, zijn teksten en het speelse van het samenspel tussen de bandleden én de manier waarop de instrumenten de teksten en emotie van Fish onderstreepten: een tijdloze beleving. Neem het einde van het eerste deel van het nummer als Fish net heeft uitgeschreeuwd: “The game is over!” Steve Rothery zet aan, Mark Kelly, Pete Trewavas en Mick Pointer onderstrepen de drive van het nummer én als Fish dan nog een keer aangeeft: “The game is over” is daar een heerlijk scheurende solo van Steve. Een perfecte timing en combinatie. Rothery en Kelly, met back-up van Trewavas en Pointer spelen nog even tegen elkaar op en dan is er rust. Ogenschijnlijke rust. De monoloog van Fish, met subtiele begeleiding van de band. Fish neemt de kans de vele facetten van zijn stem te etaleren en, verdorie, wat is hij binnen korte tijd al gegroeid als tekstschrijver. De band neemt het treuren van de hoofdpersoon als deze declameert: “Promised wedding now a wake’ en het oergevoel van dit nummer is zo weer hetzelfde als het moment dat je dit voor de eerste keer hoorde. Een gebroken hart, de liefde die nog smeult.

Het derde nummer is het oersterke The Web. Zoals alle nummers van het debuut voor Marillion een klassieker werden, in ieder geval zo geliefd bij de fans, geldt dat zeker voor The Web. Niet alleen kent het nummer een heerlijke opbouw en een fraaie tekst van Fish, het bevat een parel van een solo van Steve Rothery. Misschien wel een van zijn allermooiste. Tegenwoordig minder vaak live te horen dan het vierde nummer, Garden Party. Het nummer met de erg leuke clip, gebaseerd op bezoek van Fish aan een oud vriendinnetje in Cambridge. Afzetten tegen de klassenmaatschappij en affectief door de band ‘The Great Cucumber Massacre’ genoemd en ook zo afgebeeld door Mark Wilkinson in een van zijn expressieve hoesontwerpen.

Het nummer zette het toetsengeluid van Mark Kelly neer op een herkenbare manier. Bovenal legde het de basis voor ongekend live plezier gedurende veel jaren, met hele zalen de tekst van het nummer scanderend en uit hun bol gaand bij een voor die tijd redelijk scabreuze passage. Nu kijken we er niet meer van op of om.

Ja. En dan de twee mooie slotnummers van het album. Chelsea Monday in alle gepaste statigheid. En vooral met een verstilde sereniteit. De perfecte brug tussen Garden Party en Forgotten Sons. De puzzelstukjes vallen op hun plaats. Fish schrijft welhaast poëtische teksten, de muziek sluit er naadloos op aan en het is een en al genieten. Een tragisch verhaal van een potentieel sterretje. Begeleiding perfect, een rustig maar duidelijk spelende Pete, subtiele begeleiding van Mark en weer zo’n solo van Rothery. Adembenemend.

Als uitsmijter is er Forgotten Sons. Fish in alle staten over de Ierse situatie en de Engelse soldaten die er naar toe werden gezonden. De afstandelijkheid van de politiek die er zelf geen zoons naar toe stuurde. De beleving van de soldaten. Een eenvoudige zin: “The wounds that burn so deep! Burn so deep!” En dan het intermezzo in het nummer. Als je al niet eens nadacht over de zinloosheid van oorlog of van militaire inmenging, dan was (of is) dit wel het moment om er je gedachten over te laten gaan. Het instrumentaal tussenstukje brengt ons bij een helemaal losgaande Fish die zich nadrukkelijk uitspreekt tegen deze en soortgelijke acties. Een nummer dat ook na al die jaren je nog bij de kladden kan pakken én je doet nadenken over waar militaire inmenging -of oorlog- nou überhaupt goed voor is. Als je het nog niet kent én progressieve rock wel je ding is, luister het dan. En onderga vooral die slotminuten. Eenvoudigweg kippenvel.

In deze prachtig vormgegeven en uitstekend gemixte release komt het debuut beresterk tot zijn recht. De mix, het is al gezegd, is een lust voor het oor. Het album brengt je de magie van Marillion met Fish: een onweerstaanbare combinatie van vijf jonge muzikanten die slechts voor de duur van één album en tour bij elkaar bleef. Na de tour werd afscheid genomen van grondlegger Mick Pointer. In de ogen van de anderen bleven de talenten van Mick achter bij de rest van de band. Dat gevoel had men al bij het maken van de EP, maar toen bleef de band achter hun drummer en een van de oprichters van de band staan. Het feit dat Mick ook zoveel jaren later alleen nog maar spreekt over Derek Dick en niet over Fish, maakt duidelijk dat het vertrek de drummer echt niet in de koude kleren is gaan zitten. Zoveel jaar na dato. Na zijn vertrek bij Marillion kreeg Mick jaren later wel succes met Arena, de band die hij startte samen met Clive Nolan, de toetsenist van onder meer Pendragon.

De geremixte EP, het geremixte album: dat is niet alles in deze heruitgave. Er is ook een concert van de band van 29 december 1982 in de fameuze Marquee, verdeeld over twee schijven. Daarmee zijn twee achtereenvolgende concerten van de band nu officieel uitgegeven; de show van een dag later is te vinden in de boxset Early Stages: The Official Bootleg Set 1982-1987.

En bij dat alles vinden we een Blu-Ray met de al eerder genoemde audio-opnames, met het album in 5.1 mix, de EP in 96/24 LPCM stereomix, het concert van 29 december 1982, een zeer interessant documentaire Sackcloth and Greasepaint over de begintijd van de band (met ruimte voor veel interessante interviews) en op de koop toe de volledige Recital Of The Script opnames. Zijn we er dan uiteindelijk? Nee, het hele pakket wordt afgeroomd met de promovideo’s van Market Square Heroes, He Knows You Know, Garden Party en tot slot hebben we nog elf minuten live beelden van het al eerder genoemde live optreden van 29 december 1982.

Deze heruitgave is meer dan waardig. Het is een zeer terechte loftuiting aan het adres van de heren van Marillion, zonder enige uitzondering dat het album zo fraai opnieuw is uitgebracht. Vergeet eerdere heruitgaven en remasters. De warmte van deze mix doet bijna vinyl-achtig aan en, ja, deze set is ook in vinyl uitvoering te vinden. Debuten, je komt ze tegen in soorten en maten en de betekenis van een debuut voor een band kan nogal eens verschillen. Dit is het debuut waarmee de naam van Marillion gevestigd werd, voor sommigen, vooruit, als Genesis-epigoon, voor anderen was dit het album dat met de debuten van Pallas, Pendragon, IQ en Twelfth Night het tijdperk van de neoprog inluidde. De tijd van Kayleigh en Lavender was nog ver weg en aan een split in de band werd al helemaal niet gedacht. Een almaar groeiende groep liefhebbers had zijn nieuwe favorieten gevonden. De wereld lag open voor wat sommigen zagen als metalband uit Schotland, maar wat voor alle anderen een bevlogen en veelbelovende progressieve rock band uit Aylesbury was, met magie en charisma in muziek, teksten en bovenal ook in de zang.