×

Recensie

Hiphop

26 mei 2022

Kendrick Lamar

Mr. Morale & The Big Steppers

Geschreven door: Hendrik Vanhee

Uitgebracht door: Universal

Mr. Morale & The Big Steppers Kendrick Lamar Hiphop 4.5 Kendrick Lamar – Mr. Morale & The Big Steppers Written in Music https://writteninmusic.com

Die coverfoto met intieme inkijk ten huize Lamar. Dubieus. Geen onverdeeld sereen familiemoment, allerminst. Dochterlief heeft hij in de armen, intussen geeft ex-vriendin Whitney Alford de pasgeboren zoon de borst op bed of wiegt en gedoornenkroonde Kendrick Lamar, die kijkt achterdochtig richting de ‘sharks’ buiten, naar de bedreigingen, de vijanden, met het pistool achter de broeksriem…

Kendrick Lamar presteerde het al eerder, die confronterende full-openheid, over zichzelf, over zijn twijfels en onzekerheden. Was hiermee op zijn vorige platen al de fenomenale woordenkunstenaar-singersongwriter geworden die de al zolang vermaledijde hiphop in 2018, met z’n weer meesterlijke DAMN, zelfs de Pulitzerprijs voor Muziek bezorgde. Terechte gebeurtenis zonder meer, Lamar, nu ook de Bob Dylan geworden van de rappers. En op deze Mr. Morale & the Big Steppers doet hij het weer, gebruikt hij zijn kunst als zuiveringsritus voor zijn ooit begane ondeugden. Van Lamar weten we al lang hoe breed hij de wereld deelgenoot kan maken van zijn aandoenlijke kijk op politiek, vooral het Afro-Amerikaanse leven om hem heen in de suburbs van Los Angeles en de morele dilemma’s van de daar in armoede en tussen bendegeweld levende jeugd en gezinnen.

Het komt ook hier weer royaal aan bod. Heeft deze keer overigens zo maar even vijf jaar de tijd moeten nemen – 1855 dagen kruiptijd, mét writersblock! – om zijn observatietalent op zijn eigenste emotionele leefwereld te richten, even hevig te roeren in zijn innerlijke poel van onrust, zich af te vragen in welke donkere hoekjes er nog vergeten traumapijnen achterblijven en er vervolgens, o wonder, hulpverlening te laten over gaan. Deze plaat, met al zijn blootweg geëtaleerde gebreken, wordt deze keer de kroniek van zijn therapie. De tijd lijkt gekomen voor de man in scherven om alles, zijn eigen onvolkomen zelve, hoe provocerend, ongenuanceerd en tegenstrijdig ook, eruit te laten gulpen in een opwindend, controversieel en introspectief verhaal. Het gaat helemaal in de diepte en het vertelt ons over zijn persoonlijke, ooit tot trauma’s verworden pijnen.

Hij geeft zijn biecht de naam Mr. Morale & the Big Steppers. In zijn spiegel ziet hij volop de contradicties tussen de moraalridder en ‘the big steppa’, de godfather die zo gewild alles in het duister gedaan krijgt, al bescheiden helpend zelfbewust steeds succesvoller wordt, de wereldverbeteraar, de halfgod die zich vaak ook beter dan zijn collega-rappers acht. Hij doet het met de steun en participatie van zijn familie. Gaat daarbij het ongemakkelijke niet uit de weg. Reveleert uitspraken en onthult, tegelijk goed wetende dat ieder windje van de man nadien ook wordt bestudeerd, geanalyseerd, dat elke van zijn acties op zijn actuele deugdelijkheid wordt getaxeerd en uiteindelijk zelfs op verschillende manieren uitgelegd. Maar hij relativeert toch het aureool dat rond hem hangt, deconstrueert zichzelf, doet zelfs een stap terug.

De plaat is dus ondanks zijn toetsen van levenslust en positiviteit allesbehalve een snelle hap. Vaak is ze gênant, al die bedoelde of onbedoelde bijtende openheid over zijn eigen lelijkheid en onvolmaaktheid. Net als de maskers die neergaan (song N95)! Het wordt daarenboven soms minstens weinig subtiel, (te) stekelig, aanmatigend zelfs gebracht door een man die door zijn vroegere fracturen en littekens zelf emotioneel gehandicapt is geworden. Het lijmwerk om de brokstukkenpuzzel weer aanvaardbaar samen te zetten kan nog niet af zijn. Waarom anders blijft hij bij wijlen zo verwarrend. Zeker stevig voer dus voor de analisten, deze Lamar, 18 vette kluifjes voor z’n headshrinks. Hier wordt ongeremd zo veel verteld dat het vaak onontwarbaar complex wordt.

De vooral ingetogen, ingehouden hiphop waarmee hij dit alles levert bevat misschien ook veel minder aantrekkelijke hooks dan voorheen. De beats zijn rusteloos. Maar Lamar gaat, geruggensteund door zijn creatieve, geniale producers en gasten als Beth Gibbons, Summer Walker en Sampha, muzikaal op zoek naar zowat alles wat die verbijsterende op zijn ademhaling stromende lyrics kan versterken. En het loont. Veel schitterende klassieke, orkestrale begeleiding, waaronder heel veel stemmig en zacht piano-minimalisme, jazz, pop, disco, funk, soul, gospel, underground-elektronica en eenmaal zelfs de lyrics volledig ingebed in een ongehoord geacteerd hoorspel (We Cry Together). En… dat voortdurend opduikend tapdansen, rondom de brij. Ondanks die diversiteit lopen de songs toch als in één vloeiende beweging in elkaar over.

Om dit diepgravend epos van Lamar zowel literair als muzikaal op zijn waarde te schatten, zullen zelfs veel woorden nog te kort schieten. Maar ook een nog beperkte diagonale vlucht over zijn raadselachtig spiegelende dubbelplaat releveert dat elk nummer zijn janboel is van één lange therapiesessie.

‘Stel je open, vertel de waarheid over je laatste vijf jaar’, smeekt zijn stille kracht-vriendin-vertelster Whitney in de a-capella-ouverture United in Grief. Wat volgt in de song met zijn gejaagde treinbeats is een voorbode van al die gelaagde gedachtenspinsels van de man, zee van complexe beslommeringen die bij hem sedert z’n jeugd oprispen. Lamar begint bijgevolg somber en getormenteerd. Suïcidale gedachten waren hem vroeger ook al niet vreemd. Hij ging laatst door een moeilijke tijd in die periode van 1855 dagen sedert DAMN. In zijn gearriveerd leventje heeft hij zich net als de anderen in ontmenselijkend materialisme verloren, maar hij heeft in zich toch evengoed hetzelfde basale gemis en verdriet van velen. Hij rouwt anders. Net zoals de songtitel United In Grief… dat rouwen, daarmee moeten we leren omgaan, dat moeten we samen doen.

Mr. Morale & the Big Steppers, 18 songs dus als een splinterbom vol Life of Lamar. Neem nu alleen al United in Grief, wat een rijkdom altijd in één song! United in Grief dus. De weg naar het vinden van gemoedsrust. Over bitches in minirok en de reactie daarop van getraumatiseerde mannen. Door ontrouw terecht ontzet uitschietende helse vrouwen die zelfs eerder agressie terugkrijgen in plaats van begrip. Over het schimmige schuldspel van ooit in duisternis zelfs bij gruwelijke zaken (gangbangs?) betrokken familieleden en vrienden. Over machtswellust van Amerikaanse presidenten. Over samen beter worden door eerst de eenheid te deconstrueren. Over het camoufleren van angst in gouden kettingen. Over het zoeken van therapie. Over bevrijd nadenken over overtuigingen en opgaan in spiritualiteit. Over het onvoldaan terugkijken op het verspreiden van zijn gedachtengoed als educatief lesmateriaal.

Over de angstvallige hoop dat therapie en introspectie hem toch wel de volledige duidelijkheid zullen geven. Over bezig zijn met muziek en het tegelijk daarbij verwaarlozen van je geestelijke gezondheid. De angst voor de wereld en al zijn onrechtvaardigheden. Het worstelend wakker worden met weer nieuwe vragen voor die therapeut. Rijk en beroemd zijn en toch even racistisch aangepakt worden door de politie. Hoe je weelde en rijkdom vergaart. Over doneren aan zijn oude school. Een oproep voor een juister, rechtvaardiger internetgebruik. Over de eerste schroom om nieuwe weelde te tonen, de Rolex, zwembaden, auto’s. Aankoop van wapens. Een Porsche die koop je toch contant. Flitsende aankopen zijn maar compensatie van emotioneel gemis. Over zijn ontmoeting met de schitterende ‘Green-Eyes’, katholieke fan, even getraumatiseerd als hij, het bezwijken voor de lust en het beider ontsnappen in seks. De moord op vriend Chad Keaton.

N95 is een conventionele hiphopsong met neef Baby Keem. Lamar zweeft in de clip van de song rond als een Christus aan het kruis. De hang naar materialisme is veel meer dan copycat-gedrag. Verminder je lijstje aan overbodige zaken. Vanaf nu neen aan de geldverspilling, aan zinloze luxe. Dan ook die verdwazing door het wifi-gebruik en vervreemding daardoor van de werkelijkheid. ‘N95’ is een corona-gezichtsmasker. Laat nu toch ook maar eens alle oppervlakkigheid en façades vallen. Het maskeert maar eigen lelijkheid en onechtheid. De wereld kende hevige paniek onder corona, met z’n beurscrash van 2020, z’n daklozen en z’n rijken die nog rijker werden. Wacht die wereld dan op religie en maatschappelijke verandering, het zal niet veel uitmaken, Lamar heeft teveel pijn gezien.

Worldwide Steppers, over zijn leven in afzondering na DAMN en zijn vaderschap. Tal van zelfkastijdende vertelsels, o.m. over zijn seksverslaving en zijn slapen met blanke vrouwen met van de pot gerukte motieven die vooral niet deugen. Zijn naijver en het afschieten van anderen. De song ook die naar de cover verwijst. “Playin’ ‘Baby Shark’ with my daughter, watchin’ for sharks outside at the same time”.

Die Hard, met Blxst en Amanda Reifer, waar de therapie Lamar leert accepteren dat hij zijn verleden moet overwinnen om op zijn best te zijn, ook in zijn liefdesleven. Loslaten en beseffen dat een relatie niet per definitie leeg is en een partner niet per se ontrouw. Met hier bij herhaling de ‘Hope you see the God in me’-gedachte, zijn eigen christelijke geïnspireerde zegwijze voor: ‘zie naast het duivelse ook eens het goede in mij’. Sluit naadloos aan bij Mr. Morale, de song.

Schitterende vadersong Father Time. ‘Tijd met Vader’/’Vadertje Tijd’, song met dubbele betekenis. Met fluwelen Sampha en opvallende strijkers en piano. Vaders afwezigheid of juist zijn kilte, z’n competitiviteit, zijn altijd verborgen gevoelens, wijdverbreid venijnig machismo, in welke mate zal dit zijn weerslag hebben op zijn eigen vaderschap? Dergelijke vader-issues leiden niet onlogisch juist ook vaak tot de bendecultuur onder zwarte jongeren. Die ketens moeten worden doorbroken! Gaat hijzelf daarvoor op aanraden van Whitney te rade bij Eckhart Tolle, spiritueel leraar wiens naam nog opduikt.

Op loslopende pianonoten leidt vriend Kodak Black Rich [Interlude]-Rich Spirit in. Verhaalt hoe hij met horten en stoten in zijn opgang als rapper slaagde. De man lijkt nog niet in staat om zijn verleden juist onder ogen te zien. Een performance van een wegens seksueel geweld fel gecontesteerde Kodak Black leidde dan ook tot een controverse waarover de laatste inkt nog niet is geschreven. Verwijt bij uitstek: is dit niet Lamars eigenste voorbeeld van ‘cancel culture’? Dan nog is Black maar een van de zovele foute vrienden uit zijn woelige verleden en had ook dit ongetwijfeld de nodige stressuitlopers tot in zijn therapie.

Na de Florence-sample uit June, wordt, onder de chill klinkende toetsen van de jazzpiano, al rappend We Cry Together, opgezet, een subliem rollenspel met zo levensecht lijkende emoties dat je het haast niet meer houdt. Lamar gaat samen met actrice Taylour Paige dieper dan op het bot, raast door de hoogten en dalen van een relatie. Wie doet het hen na? Effectief erin geramde, mooiste pleidooisong voor de waarde van door zovelen in de zwarte gemeenschap verguisde hulpverlening in een giftige relationele context.

Weelderige synths en zware drums op het zomerse Purple Hearts dan. Summer Walker en superbe Ghostface Killah zingen mee over liefde, spiritualteit en drugs. Purple Hearts, is het de militaire onderscheiding voor de doden en gekwetsten? Of hint het eerder naar die ‘paarse drank’, drug met zijn gevaarlijke afloop bij verslaafden?

Muzikale hoogvlieger Count Me Out, weer de hemelse a capella van de opener en koorzang. Over de wederopstanding van nieuwe generaties op de puinhoop van fouten van de (voor)ouders. Nu moet je eindelijk van jezelf leren houden en dan zo proberen te overleven. Lamar stapt uit de therapie met het gevoel dat hij zich meer zal openstellen in zijn relaties. Op het einde wil hij zijn verantwoordelijkheden (leren) onder ogen zien ondanks al zijn imperfecties.

Het intieme, gevoelig orkestraal opgebouwde pianolied Crown, de doornenkroonsong van de Lamar op de cover. De man met z’n normaal lijkend leven, met zijn nochtans zwaar conflictueuze binnenkant, wil zich wel uitsloven in het opnemen van z’n leidersrol, maar benadrukt 51 maal (!) dat hij het niet iedereen naar de zin zal kunnen maken. Prachtige song, tout court.

Silent Hill, met nogmaals Kodak Black die rapt over zijn geld, problemen en nepvriendschappen. Trapsong ook over de ‘stilte’ uit de titel, stilte als therapeutisch middel. Wees stil, ik ben gestresst! Kendrick Lamar, ‘protecting his soul in the valley of silence’.

Savior [Interlude], weer ingeleid door spiritueel influencer voor zelhulp Eckhart Tolle. Baby Keem krijgt een fraaie klassieke viool mee, terwijl hij het heeft over zijn opgroeien in problemen en zijn recente overwinningservaringen.

Savior met Sam Dew en Baby Keem. Er is geen hedendaagse Messias. Lamar, zoals nog anderen superchristelijk, werpt niettemin massa’s vragen op die je in de kerk absoluut niet hoort te stellen. Het nummer met de mooie beat wil aanzetten tot een denkproces. Naast uitweidingen over raciale kwesties, corona, politieke correctheid en zijn eigen troubles geeft Lamar als boodschap voor de loshangende samenleving ook mee dat publieke figuren als hij ook maar gewone mensen zijn. Zelfs ‘nachtmerrie Vladimir Poetin’ krijgt er zijn persoonlijke vermelding als oorlogsstoker, tegelijk met de (relativerende?) bedenking dat het mensdom, het individu in se ook zo vaak oorlogszuchtig is waar het gewoon neemt van anderen, doden en gewonden ten spijt.

Het in de zwarte mannenwereld gedurfde, liefdevolle transgenderverhaal Auntie Diaries, over het taboe, dito de transfobie in familie en zwarte gemeenschap, inclusief bij Lamar zelf, over het (on)begrip voor tante die nonkel is geworden en de geslachtsveranderde ‘Demetrius die nu Mary-Ann heet’. Net zoals hij, tot zijn spijt achteraf, aangaand het n****-word al eens ferme controverse uitlokte, doet hij dit spijtig genoeg nu weer in verband met het recht tot gebruik van het denigrerende ‘flikker’-woord. Duurt dus wel nog even voor Kendrick zich echt de begeerde bondgenoot van de lgbtq+-gemeenschap mag noemen.

Mr. Morale, met Tanna Leone en Sam Dew, begint met zijn spijt over het feit dat hij een blanke vrouw ooit op een optreden verbood het n****-woord te gebruiken (zie einde van ‘Auntie Diaries’). Hij heeft het opnieuw over zijn seksverslaving, zijn ontrouw en het hebben daarbij van wel ‘drieduizend vrouwen’. Nu hij in z’n ‘ontgiftingstherapie’ leerde tegen z’n demonen te vechten, hoopt hij dat de buitenwereld nu ook wat meer het goede, ‘de (half)god’ in hem zal opmerken. Al geeft hij toe dat het aanhouden van een open geest persoonlijk ongewild ook tot absorptie van negatieve invloeden kan leiden.

Het fraaie, kwetsbare, sombere Mother I Sober, met een prachtig gepijnigd klinkende Beth Gibbons, over het misbruik van zijn moeder die hij als vijfjarige niet kon beschermen en haar angst dat haar zoon dit ook zal overkomen. Dit trauma is bij Lamar ook de aanleiding tot zijn seksverslaving en ontrouw. Het weerspiegelt scherp een realiteit van een leefomgeving met een toxische sekscultuur die veel zwarte kinderen geen veiligheid biedt. Die realiteit en ‘generatievloek’ wil een zelf onvolkomen Lamar afkappen. Andermaal supersterk om het in deze context zo aan te raken.

Mirror. Lamar verontschuldigt zich met een veelvoudig ‘I choose Me, I’m sorry’ voor zijn 1855 dagen afwezigheid. Hij was in zijn therapie bezig met zijn persoonlijk groei. De altijd goedbedoelende Lamar breekt los uit alle ‘Crown’-verwachtingen. Het alternatief: tracht vooral zelf actief aan een oplossing te werken in plaats van vast te klampen aan de strohalmen.

Terugblikkend, is dit album van Kendrick Lamar misschien minder ook het muzikale juweeltje van voorheen, zijn vrienden-producers en zijn gasten verdienen toch een grote pluim voor de muzikale bravoure, ze houden zijn eer zeer hoog. Daartegenover staat het ook mijlenver af van elke clichéplaat vol verplicht spotgoedkope woordenvulling. Integendeel, dit Mr. Morale & the Big Steppers is literair gesproken zijn opus maximus geworden, over de evolutie van een man verwikkeld in z’n wespennesten. ‘t Vergt heel wat tijd om je erin in te leven, wat van de wirwar te doorgronden, maar het is ontegensprekelijk de moeite overwaard. Blijft daarbij uiteindelijk toch de vraag: is Kendrick Lamar veranderd? Is hij een sterfelijke man geworden? Is zijn plaat af of is het een work in progress? Staat hij op een kruispunt van wegen? Het antwoord laten we nog in het midden. In alle geval lijkt hij op Mr. Morale & the Big Steppers geheel authentiek en te goeder trouw. Wat hij zeker nergens lijkt te willen is: slachtoffers maken. Door zich bovendien als een der invloedrijkste influencers in een dergelijk kwetsbaar en warrig zelfonderzoek te etaleren, biedt hij ongetwijfeld houvast en perspectief aan velen onder zijn miljoenen adepten. Zijn biecht zal niet alleen levens van even gekwetste individuen als hijzelf ten goede herrichten, hij zal er sowieso ook letterlijk levens mee redden. En dit maakt een dubbelplaat als deze dubbel zo groots.

Well, perfectly done again, OK Lama !



  1. United In Grief 
  2. N95 
  3. Worldwide Steppers 
  4. Die Hard 
  5. Father Time
  6. Rich [Interlude] 
  7. Rich Spirit 
  8. We Cry Together 
  9. Purple Hearts
  10. Count Me Out 
  11. Crown 
  12. Silent Hill 
  13. Savior [Interlude] 
  14. Savior 
  15. Auntie Diaries
  16. Mr. Morale 
  17. Mother I Sober 
  18. Mirror