Na her en der verschillende subtiele aankondigingen te hebben gedaan over het op handen zijnde nieuwe album was het op 30 juni eindelijk zover: de opvolger van het in 2013 verschenen Magna Carta Holy Grail was een feit. Jay-Z had de wereld weer wat te melden. En dat nog wel midden in de nacht om 4:44.

De eerste indruk na een eerste beluistering is dat 4:44 bijna geruisloos voortkabbelt en de raps van Jay-Z even laidback zijn als de minimale muzikale backing die bestaat uit wat grommend laag en hier en daar een verloren sample. De diepgang wordt hopelijk wél bereikt wanneer het album vaker wordt beluisterd. En erg veel tijd hoeft dat niet te kosten, want 4:44 klokt nog geen 40 minuten (en nog geen 50 wanneer de bonustracks worden meegeteld). Maar dan moet 4:44 natuurlijk wel boeiend genoeg zijn en meerdere luisterbeurten verdienen.

Jay-Z’s levensverhaal is eigenlijk té onwerkelijk en lijkt eerder een verzonnen script van een film: van original gangsta tot één van de meest succesvolle businessmen met een omvangrijk zakenimperium. Jay-Z grossiert alleen maar in grote getallen, records en successen. Maar wanneer hij weer aan het rappen slaat, dan is het gewoon weer de b-boy Jay-Z. Op 4:44 voor de veertiende keer. 10 nieuwe tracks (13 via de streamservices) telt 4:44. En het was lang geleden dat Jay-Z weer eens iets vertelt over zichzelf en wat hem nu allemaal zo bezighoudt. Allerlei onderwerpen en beslommeringen passeren de revue, de één interessanter iets dan de ander, maar het in elk geval een verademing om niet een pochende, egotrippende rapper te horen. Jay-Z lijkt op 4:44 meer beschouwend in het leven te staan dan we van hem gewend zijn. Komt het doordat de man nu een serieus gezin heeft en zijn verantwoordelijkheid daarvoor neemt? Misschien. In elk geval kent 4:44 bij tijd en wijle behoorlijk serieuze thematiek. Hij verhaalt over de seksuele geaardheid van zijn moeder, over zijn vriendschap met Kanye West, over Prince’s voormalige advocaat Londell McMilan, over Dr. Dré´s kompaan Jimmy Iovine en natuurlijk over wat hij Beyoncé geflikt heeft en werd gezien door haar zus Solange. Er worden veel onderwerpen behandeld op 4:44.

Maar voor wie die teksten geen bal interesseert is er muzikaal ook meer dan genoeg te genieten. Producer No I.D. (Ernest Dion Wilson) heeft een productioneel meesterwerk afgeleverd. Nergens worden Jay-Z’s raps overruled door digitale bombast en zinloze, tijddodende intro’s, maar is Wilson vooral erg bedachtzaam te werk gegaan. De gekozen samples zijn zonder uitzondering raak en treffend en tonen vooral een bron van creativiteit. Essentiële tracks zijn het titelnummer met meesterlijke sampling van Hannah Williams and The Affirmations’ Late Nights And Heartbreak. Maar ook Smile, waarin Stevie Wonder’s Love’s In The Need Of Love Today vernuftig al backing dient voor het verhaal over zijn lesbische moeder. En het imposante Caught Their Eyes waarin Nina Simone’s Baltimore de basis voor vormt. Of Moonlight, waar Fu-Gee-La van The Fugees op een inventieve wijze een nieuw leven krijgt. Het zijn maar enkele voorbeelden van tracks, waarin sampling meer is dan enkel het catchy en instant easy scoren van herkenning. No I.D. en Jay-Z jatten geen samples, maar zorgen voor de extra nuance daarmee in de tracks, die zonder uitzondering een uitgekiende balans vormen tussen de raps en de backing. No I.D. is een meester in het weglaten van ballast en dat maakt 4:44 misschien wel zo prettig beluisterbaar. Minder hoogdravend dan bijvoorbeeld iemand als Kendrick Lamar, die soms té veel in de beschikbare tijd wil stoppen en het te vaak meer dan gewenst uitdraait op overkill. Jay-Z gaat daarentegen veel beheerster te werk, want hij weet dat zijn boodschap krachtiger overkomt wanneer de luisteraar niet overgeïnformeerd wordt.

Wanneer 4:44 voor de zoveelste keer zijn rondjes maakt is er maar één conclusie: Jay-Z heeft een puik album gemaakt dat wel heel erg klopt. De man lijkt nu toch wel écht alles voor elkaar te hebben. Of is Jay-Z en alles wat hij om zich heen heeft verzameld en bereikt allemaal zo op elkaar afgestemd dat het te mooi is om waar te zijn? Al dat geld, roem en records weerhoudt hem in elk geval niet om nog artistiek en creatief verantwoorde albums te maken. 4:44 is een volwassen werkstuk van een volwassen man met de verantwoordelijkheden die bij die volwassen man horen. A man’s gotta do what a man’s gotta do. Zoveel is wel duidelijk op 4:44.