×

Recensie

Eigentijds

01 september 2013

Jan Bang – Narrative From The

Narratives From The Subtropics

Geschreven door: Henning Bolte

Narratives From The Subtropics Jan Bang Eigentijds 4.5 Jan Bang – Narrative From The Subtropics Written in Music https://writteninmusic.com

De Noorse producent Jan Bang is zo’n musicus die uitgerust ‘slechts’ met een knoppen-kastje en een eenvoudige dictafoon live al improviserend schitterende nieuwe muziek creëert. Hij maakt geen gebruik van een laptop en hoort daarmee bij de weinigen die onder het spelen niet naar een beeldscherm staan of zitten te turen.

Wat de aanpak en de muziek van dit album betreft: Bang is een meester in het assembleren/synthetiseren van harmonische muzikale gehelen uit geluids- fragmenten, plops, blieps, gekraak, geknisper, suis en ruis. Hij maakt er scheppingen van een hoog melodieus gehalte van dat door verschillende lagen heenstraalt. De klanken lijken telkens uit het onderbewuste op te wellen en lijken gedragen door dit tussenrijk. Het is een klankwereld die veel weg heeft van hetgeen je in (koorts)dromen en in bepaalde vormen van cinema tegenkomt waar de wetten van tijd en ruimte verschoven lijken of opgeheven zijn. Het is een klankwereld van verder weg die heel dichtbij komt, vervuld van milde horror met eveneens stralende zonsopgangen en oplichtende utopia-flitsen. De klanken zijn in hoge mate ontdaan van gebruikelijke figuraties en connotaties én: expressief sterk en raak zijn ze door hun éigen vorm. Stijlpatronen en genre-formats worden hier als het ware uitgespoeld. Schoongemaakt en eruit gespoeld. Alles wordt daarbij liquider, kan nieuwe verbindingen in vloeien en daarin vervloeien.

Onder de dertien tracks tussen één en vijfeneenhalve minuut bevinden zich solo-, duo-, trio-, kwartet-, kwintet- en sextet-stukken in verschillende combinaties van musici. Gitarist Eivind Aarset en trompettist/ percussionist/vocalist Arve Henriksen duiken het meest op en daarnaast een illuster gezelschap met vocaliste Sidsel Endresen, trompettist Nils Petter Molvær, gitarist Stian Westerhus, elektronicus Erik Honoré, componist Dai Fujikura, pianist Tigran Hamasyan, bassist Lars Danielsson en zo waar Russell Mills/Undark, vormgever en multidisciplinair artiest die o.m. met/voor David Sylvian, Brian Eno, Peter Gabriel, Nine Inch Nails, Talking Heads werkte.

Een speciaal geval is het sextet in Singer’s Childhood waar twee musici uit Estland – vocaliste en kannel-speelster Tuule Kann en gitarist Robert Jürjendal, drie Noren – Bang, Henriksen en Westerhus – en één Amerikaanse Armeniër, Tigran Hamasyan, bij betrokken zijn. Singer’s Childhood is een onweerstaanbare archaïsche finno-oegrische rune-song die door de grote Estnische componist Veljo Tormis onze tijd in is gebracht (te horen ook op het Tormis-album Litany To Thunder). Singer’s Childhood neemt een prominente positie op het album in en staat er niet voor niets op. Er bestaat een onmiskenbare Wahlverwandtschaft tussen het ambiënte karakter van deze ancient song en Bang’s muziek. Een reden waarom Veljo Tormis en de Segakoor Noorus uit Estland te gast waren op het Punkt-Festival in 2010 (zie mijn verslag op Gallery Of Tones en mijn on demand radio-programma met songs van Tormis). Bang gebruikte Singer’s Childhood onlangs nog op verrassende wijze in de encore van zijn duo-concert met Jason Moran op het Molde-Festival in Noorwegen (zie mijn verslag op Manafonistas).

frontcover final 1Gezongen wordt het lied hier door Tuule Kann die zichzelf op de kannel begeleid. De kannel is een tafel-zither, een kantele-variant. Een centraal stuk maar heus niet de enige wereld waar de klanken van dit album in rondcirkelen. Duistere, woeste, sinistere en creepy contreien (1, 4, 7, 8, 12) wisselen af met vreemde en archaïsche omgevingen (3, 6, 10), onderwaterrijken (11), plechtige even als vredig-balladeske stemmingen (2, 5, 13). Het album heeft verbindingen met volksmuziek zoals in het geval van Singer’s Childhood, literaire links zoals in Singer’s Ashes met een fraaie recitatie door Nils Christian Moe-Repstad, een van de meest vooraanstaande Noorse dichters van dit moment, en met de klassieke wereld waar componist Dai Fujikura toe behoort die in Melee of Suitcases en Flooded Corridors te horen is. Bang kwam met deze protégé van Pierre Boulez in contact tijdens hun beider werk voor David Sylvian’s Died in the Wool: Manafon Variations. Beide stukken zijn co-composities van Bang en Fujikura.

Anders dan bij de voorganger Uncommon Deities (zie ook het on demand radioprogramma) heeft dit album geen thematische roode draad. Het gaat om aparte verhalen met ieder zijn eigen bijzonderheden. De titels openen sterke associaties en lijken wel gekozen. Het sterkst naast Singer’s Childhoodd is het eveneens vocale Tide met zijn shofar-achtige klanken aan het begin, zijn mystieke kwaliteit en zijn opvallend lang slotaakoord. In de meesterlijke uitvoering van Sidsel Endresen is de melodie net zo veel ingehouden dat kracht en uitstraling enorm toenemen. Wat hier te horen is, moet zijn gelijke nog vinden! Deep Serene, en duet van Bang met Eivind Aarset, is een bijzonder fraaie aangelegenheid die haar sporen zal achterlaten. De titel Sinking Ship stuurt uiteraard zeer gericht de waarneming van de luisteraar. Gavin Bryars’ Titanic-stuk is niet zo ver weg. Life Boat, een solo van Bang, heeft iets van een omheinde plek. Harold Budd keek over de schouders mee toen het stuk gestalte kreeg. Plenty om als luisteraar in op te gaan. Een vertelling waarbij de link naar de subtropen zich nog moet openbaren!

In Bang’s muziek vinden zich, zoals eerder opgemerkt, sporen van allerlei muzikale stijlen en genres en klassieke wendingen. Deze sporen wellen bij hem qua klank uit de mist van het verleden, van het onderbewuste etc. op en ebben ook weer weg als zijnde stemmen uit het verre verleden. We hebben hier niet met imitatie te maken en het zijn geen citaten. Het is geen variatie, geen mix, geen verfraaiing, geen ornamentering. Het is een diepere verbinding met een min of meer ver verleden, dat doorklinkt, naklinkt, weerkaatst (er is een zekere gelijkenis met de benadering van de Oekrainse componist Valentin Silverstrov). Dat het niet tot ghost-music verwordt, heeft alles met de wijze van transport en met de kwaliteit van de ether te maken. Die is bij Bang in goede handen. Allebei zijn ze van uitzonderlijke en karakteristieke kwaliteit.

Narrative … verschijnt 6 september a.s. op cd digipak, als vinyl (allebei als gatefold met artwork van Nina Birkeland) en als high res Flac/Wav file. Het release-concert vindt tijdens het aankomende Punkt-festival op 6 september plaats in de bezetting Arve Henriksen, Erik Honoré, Eivind Aarset en percussionist extraordinaire Inger Zach met een directe live-remix daarna door Vladislav Delay.

Jan Bang treedt binnenkort ook in Nederland op: 19 september a.s. in het Bimhuis bij pianolab. Amsterdam+ met pianist Stevko Busch, trompettist Tom Arthurs en drummer Samuel Rohrer en 8 november a.s. tijdens November Music met het Zapp String Quartet.

AUDIO
Sinking Ship

VIDEO
Tuule Kann + Jaak Sooäär – Paris (2009)



  1. Iron Balcony
  2. Singers Ashes
  3. Tide
  4. Smashing Windows
  5. The Deep Serene
  6. Singers Childhood
  7. Funeral Voyage
  8. Interlude (Night Creatures)
  9. Melee of Suitcases
  10. Artificial Reeves
  11. Sinking Ship
  12. Flooded Corridors
  13. Lifeboat