De vorige plaat van dEUS, Following Sea, dateert alweer van 2012. Het is niet de eerste keer dat de band uit Antwerpen een tijd afwezig is geweest aan het releasefront. Tussen het alom geprezen The Ideal Crash uit 1999 en opvolger Pocket Revolution zat zes jaar. Destijds in 2005 kwam dEUS sterk terug, al was het dwarse, het tegendraadse van de jaren negentig niet meer zo aanwezig. En ook nu, na elf albumloze jaren, komen de heren wederom terug met een goede plaat.

Natuurlijk was dEUS de afgelopen elf jaar nooit echt ‘weg’. De band bleef werken, bleef spelen en bracht de prachtverzamelaar Selected Songs 1994-2014 uit. Ook werd uitgebreid stilgestaan bij het twintigjarig jubileum van The Ideal Crash middels een Europese tour van 65 optredens. En er was Tom Barmans fototentoonstelling Hurry up and wait.

Hoe dan ook, een kleine vijf jaar nadat de eerste plannen waren gemaakt voor een achtste studioalbum is de plaat een feit. Met twaalf songs is How to Replace It beduidend lijviger dan de twee voorgaande albums. Aan inspiratie dus geen gebrek, zou je denken. Vooral voor Tom Barman waren de achterliggende jaren naar eigen zeggen nogal dramatisch en pijnlijk, met een relatie die eindigde en onenigheid binnen de familie. Het vertaalde zich mede naar relatief korte, explosieve jamsessies waar Barman mee aan het werk ging en dus uiteindelijk een flink aantal songs. Songs die niet alleen rauwe emoties belichamen maar ook afstand, introspectie en vergeving.

Vandaar ook dat How to Replace It wel intens is, maar ook kleurrijk, theatraal en rijkelijk gevuld. De paukenslagen aan het begin van het album vormen de indringende ouverture van de filmische, spannende en fraai bombastische titeltrack, dramatisch gekleurd door strijkers, blazers, harp en een koor als in een Griekse tragedie. De eerste single van het album, Must Have Been New, laat velerlei gitaarklanken horen – gitarist Mauro Pawlowski kwam vorig jaar na een afwezigheid van een jaar of vijf terug bij dEUS – alsmede achtergrondzangeressen en wederom blazers. Net als op de titelsong trekt de band hier flink wat registers open. Ook op het zwaar golvende Man of the House wordt stevig uitgepakt, maar deze song klinkt beduidend anders door een gloedvolle, verrassende start en aantal opvallende rustpunten waardoor je als luisteraar nieuwe wegen wordt ingezogen.

Ontspannen terugblikkend op het oprichtingsjaar van dEUS, 1989, dat is wat Barman doet op de gelijknamige, warme en lichtvoetige song, gelardeerd met vrouwelijke gastvocalen. Bij momenten zingt Barman lager dan ooit. Het beviel hem en hij komt dan ook nog een paar keer zo doorrookt voor de dag: op de verfijnde spoken word track Dream Is a Giver bijvoorbeeld. Het zijn hoorbaar zware tijden geweest: ‘I’m counting the days to lose this weight, to take it off my heart / I’m hanging in ways I don’t know what to cling onto’.

Op de straffe, arty indierock Faux Bamboo zingt Barman juist in een opvallend hoog register. Zo houdt de frontman de aandacht stevig vast en staat How to Replace It ook op het vocale front bol van de variatie. De soloviool van Klaas Janzoons komt voorbij op de stijlvolle indiepop van Pirates, een bedrieglijk ontspannen klinkende track over niet beantwoorde liefde die mooi opbouwt naar een climax van formaat. Eens te meer laat dEUS horen veel aandacht en tijd te hebben besteed aan de inkleuring van hun songs.

Hoewel de band na de eerste drie albums van de jaren negentig is doorgegroeid naar een minder ontregelend geluid draagt Simple Pleasures iets in zich van de stijl die de band in de eerste tien jaar vaak hanteerde. Een lekkere groove en her en der wat muzikale en vocale dwarswegen. Ook het over een mooie beat stromende Never Gonna Get You High roept het verleden van de band  sterker in herinnering dan de meeste andere tracks op het album dat doen. Alsof er een vergeten parel uit het eerste decennium van deze eeuw werd ontdekt. Why Think It Over (Cadillac), met koebel, sitar en vertrouwde zanglijnen stapt en stuitert hierna pittig vooruit.

Na dit trio, dat zorgt voor wat aanknopingspunten met dEUS’ verleden, landen we weer in het heden en gaan de gedachten uit naar recente strubbelingen: ‘When love breaks down / It don’t hang around’, zingt Barman op de ballade Love Breaks Down. ‘No more battle cries’ en ‘Better stop before… it breaks down’.

Op het einde van het album lijken hervonden energie en inspiratie echter toch de overhand te nemen: het in het Frans gezongen Le Blues Polaire is een opvallend panorama van sferen en geluiden. Zes minuten prikkelende en uitnodigende romantische, continentale pop die bij vlagen fantasieën over Franse literaire cafés in de vorige eeuw aanwakkert maar die ook vuige, ruwe gitaren serveert. Het is het bevredigende slot van een voedzaam en rijk album.

De albumdiscografie van dEUS kent eigenlijk geen zwakke plekken. Of je nu een voorkeur hebt voor de eerste albums, juist de latere of tot dusver alles omarmde, je kunt nergens spreken van missers. En met How to Replace It houdt dEUS het hoge niveau, ook na elf jaar ‘afwezigheid’, gewoon vast.