Als Ben Howard in 2011 na een paar veelbelovende EP’s zijn debuutplaat Every Kingdom uitbrengt, ligt de wereld ademloos aan zijn voeten. Hij behoort tot die exclusieve groep singer-songwriters die folk met een perfect popklimaatgevoel combineert. Dit continueert hij treffend met I Forget Where We Were, waar de uptempo kampvuur songs al voor een gigantisch speelveld aan donkere indie landschap beschilderingen vervangen zijn met hier en daar de nodige eighties wave en Americana invloeden, waarmee hij toch ook die aandacht bij de serieuzere muziekliefhebber trekt.

Na deze geweldige startpositie kiest Ben Howard voor het nog uitgebalanceerde Noonday Dream. Wegzwevend op heerlijke sobere jaren zeventig klanken en tekstueel nog sterker tegen de grote popdichters aanleunend. Zelfs deze nieuwe invalshoek neemt niet weg dat hij voor eeuwig vervloekt is om prachtige albums af te leveren. Een talent waar hij maar mee te dealen heeft hoe hij zichzelf ook tentoonstelt. Een lastige positie, zeker als men verwacht dat je elke drie jaar de volgende geplande meesterzet plaatst.

Collections from the Whiteout loopt echter het gevaar dat deze aan een veelvoud aan nieuwe elektronische snufjes en trucjes ten ondergaat. De goocheldoos puilt uit, er ontstaan zichtbare scheuren en een pompeus opgeblazen gevoel doordat het net allemaal te vol is. Follies Fixture verzuipt in nerveuze geluidsmigraine, bonkende beats en retro disco, waarbij de verzachtende stem van Ben Howard als een paracetamol de scherpe stekende randjes wegneemt. Subtiel legt hij sporadisch een accent op de elektro folk, maar toch is het over het algemeen net wat kaler. Langzaamaan keert Ben Howard weer naar zijn start roots terug, en camoufleert de binnen gekropen gebreken met een dosis aan eenvoudig te verteren pulserende noise.

Een gewaagde aanpak die zeker ook voor een aantal geslaagde hoogtepunten zorgt. Voortstuwende parade ritmes en een oppermachtige topvocalist zorgen voor de avontuurlijke balans in het grimmige groovende Crowhurst’s Meme. Het samenspel tussen de door soul gevoede toetsenwerk en de krakende Sage That She Was Burning drumeffecten geven het een bijna menselijke voedingsbodem. Die basis voldoet tevens bij die prachtige retro What A Day en Rookery folkzang, waarbij Ben Howard heerlijk doorleefd klinkt. Het in de Americana badende gitaarspel is uiteraard weer van adembenemend zondoordringende schoonheid en duikt met regelmaat die treurende jaren tachtig binnen, om er een vleugje authentieke new wave aan toe te voegen. Het ligt dicht bij de goed werkende indiepop van het in melancholica druipende Far Out. De The Strange Last Flight of Richard Russell echo’s herplaatsen zich in de experimenteerdrift van Brian Eno, die als producer sfeervolle ambient met een toegankelijk popgeluid combineert.

Door de vastgestelde ideeënarmoede haalt hij de inspiratie vooral uit zielloze onpersoonlijke waargebeurde verhaalschetsen. Het is doordachter en de maniertjes nemen het van de puurheid en zijn eigen individualiteit over. Geen oprechte optimisme of het bevechten van binnengeslopen demonen. Zijn rol is veelal bescheiden tot een van de zijkant observerende rapporteur, die oud krantennieuws herschrijft. Het is lastiger om je mee te laten slepen. Je gelooft het nu allemaal wel, en wordt niet moeiteloos in het geheel betrokken. Zo komt Finders Keepers niet als een gruwelijke post murder ballad over, en blijft het tot de nieuwsgierige verslaglegging van een lichtelijk gestoorde buitenstaander beperkt die toevallig getuige is van de vondst van afgehakte lichaamsdelen. Vreemd eigenlijk, want het gehoopte lugubere sfeertje roept hij probleemloos met de strijkers in het duistere filmische Unfurling op.

Collections from the Whiteout voldoet zeker aan de verwachtingen van de liefhebber, al wordt niet iedereen enthousiast van de prominent opgestelde elektronica. Tussen deze oase van rust en klantvriendelijkheid in een track als Metaphysical Cantations ontstaat er hier en daar ook ruimte voor brokken wringende zwaarmoedigheid die tegen de gezinstoegankelijke warmte afsteekt. Echter door het afstandelijke karakter ontbreekt de noodzaak om je in de plaat heerlijk vast te bijten. Dit is in het vervolg eenvoudig op te lossen door weer dicht bij zichzelf te blijven.