In 1996 zouden de beste muzikanten van Mali afreizen naar Cuba om daar samen met de lokale muzikale crème de la crème een album op te nemen. Hoe geweldig dit idee ook was, het werd nooit uitgevoerd omdat de Malinezen om tot op heden onduidelijke redenen nooit in Cuba zijn aangekomen. De Cubanen besloten toen maar zelf een ander album uit te brengen: Buena Vista Social Club, het best verkochte wereldmuziekalbum ooit! Of Afrocubism ook een enorme bestseller gaat worden moeten we afwachten maar het feit dat veertien jaar later alsnog de destijds geplande samenwerking gestalte krijgt, mogen we op zijn minst verheugend noemen.

Onder bezielende leiding van World Circuit Records platenbaas en initiator van het oorspronkelijke idee, Nick Gold doken zanger/gitarist Eliades Ochoa, leider van het Cubaanse team en de twee originele Malinese genodigden uit 1996 Bassekou Kouyate en Djelimady Tounkara de studio in, onder enthousiaste begeleiding van Grupo Patria, Eliades Ochoa’s vaste band en één van Cuba’s langst bestaande en meest gewaardeerde groepen, Toumani Diabaté, Lassana Diabaté, Kasse Mady Diabaté en een aantal gastmuzikanten.

De instrumentale opener Mali Cuba maakt meteen overtuigend het doel van deze unieke samenwerking duidelijk: het samenbrengen van de originele Afrikaanse en Cubaanse ritmes en muziekstijlen, die elkaar door de jaren heen hebben beïnvloed en verrijkt. De kora van Toumani Diabaté en de speciale, gedeeltelijk dubbel besnaarde gitaar van Eliades Ochoa vertellen sprankelend het verhaal over het vieren van de onafhankelijkheid van West Afrikaanse landen eind jaren 50, begin jaren 60. Het originele nummer kent tekst en bevat het Nationale volkslied van Mali. Vanwege de warme band met Cuba werd het nummer voorzien van heerlijke Cubaanse ritmes. Al Vaivén De Mi Carreta, een bekende Cubaanse ‘guajira, was het eerste nummer dat men voor dit album opnam. Eliades had dit nummer al eerder opgenomen samen met de schrijver van het nummer, de inmiddels overleden Nico Saquito, voor hun gezamenlijke album Goodbye Mr Cat. Kasse Mady Diabaté deelt de vocalen op dit prachtige nummer met Eliades. Als zanger van de door de staat gesponsorde band Orchestre National Badema, oorspronkelijk genaamd Las Maravillas de Mali, werd hij met een aantal andere Malinese artiesten in de jaren zeventig naar Cuba gestuurd om in Havana de Cubaanse muziek te bestuderen. Toen hij acht jaar later terugkwam in Mali was er echter veel veranderd, vooral in het politieke en culturele klimaat. De nadruk kwam weer te liggen op het benadrukken van de eigen, lokale muziekstijlen en als traditionele griot-zanger werd Kasse ingezet om deze ontwikkeling verder vorm te geven. Desondanks bleef Cubaanse muziek in Mali erg populair en werd het op de radio veel gedraaid.

Op Karamo (De Jager) mag Bassekou Kouyate zijn ngoni-kwaliteiten etaleren. De ngoni is de Malinese voorloper van de banjo. Het nummer vertelt het verhaal over het belang om jagers te hebben in de oude Mande-cultuur. Ze zorgen niet alleen voor vlees maar beschermen de mensen ook tegen wilde dieren en worden tevens vaak gezien als genezers, omdat ze zich de medicinale eigenschappen en werking van planten eigen hebben gemaakt. Het daaropvolgende Djelimady Rumba is het werk van Djelimadi Tounkara, één van de beste gitaristen van Mali. In de jaren zeventig was hij de bandleider van de legendarische Rail Band, een band die hij overigens tot op de dag van vandaag aanstuurt. Net als vele andere gitaarbands uit Mali had de Rail Band ook veel Cubaanse muziek in hun repertoire en dit nummer staat symbool voor het muzikale handelsmerk van Djelimady’s Mali-Cuba-kruisbestuiving. Ook Cuba-held en componist Benny Moré wordt geëerd op Afrocubism met het nummer La Culebra (De Slang). Zijn ‘afroson’-nummer uit de jaren dertig wordt hier perfect aangevuld door de surf-gitaarsound van Djelimady. Op Jarabi (Passie) is er alle ruimte voor de wereldberoemde kora speler Toumani Diabaté. Dit nummer nam hij al eerder op met Ali Farka Touré maar nu is er de unieke toevoeging van de Cubaanse muziek.

En zo krijgt iedereen op Afrocubism speeltijd om zowel samen als solo zijn kunsten te vertonen. Eliades Ochoa’s droeg Eliades Tumbao 27 aan, een nummer opgenomen tijdens een onderbreking van het groepsproces. Ook maakt hij met A Luna Yo Me Voy, een merengue uit Haiti, zijn debuut als componist. Percussionist Baba Sissoko brengt op Dakan een muzikale ode aan conga speler Miguel ‘Angá’Diaz, met Bassekou Kouyate op bass ngoni, de balafon speler Lassana Diabaté gaat gedreven te werk in het door Djelimady geschreven Nima Diyala, een betoog voor het waardig omgaan met relaties en huwelijken. Mariama is een geïmproviseerd stuk van Eliades en Bassekou, waarbij de tekst gebruikt wordt van Massane Cisse, een traditional over de ‘bestemming’. Ook in dit nummer weer de fraaie combinatie van de Cubaanse Changui-stijl van Eliades en de Malinese bass ngoni van Bassekou. Para Los Pinares Se Va Montoro is één van de honderden son-songs die Francisco Repilado, beter bekend als Compay Segundo, ooit schreef. Zoals vele sons kent ook dit nummer een heerlijk zomerse ‘feel’ met soepel klinkende samenzang. De authentieke Cubaanse stijl blijft op dit nummer volledig in tact en krijgt slechts subtiele bijval van de gitaarsolo’s van Djelimady Tounkara. Andersom krijgt het door Kasse Mady gecomponeerde nummer Benséma (Verandering) door de changui-benadering van Eliades een minimale, doch fraaie Cuba-toevoeging. Het album sluit ontspannen in stijl af met een versie van Guantanamera zoals we deze nog nooit gehoord hebben. Sterker nog, je moet alert blijven om het origineel erin te ontdekken. Uniek ingetogen slotimprovisatie met Bassekou op ngoni, Eliades op gitaar en Toumani op kora.

Afrocubism is, net als Buena Vista Social Club, een wonderschone plaat, die terecht de nodige aandacht krijgt. De term meesterwerk is echter iets te hoog gegrepen voor dit bijzondere samenwerkingsverband. De afzonderlijke meesters uit Cuba en Mali weten daarentegen wel te blijven boeien en soms te verrassen.

Afrocubism is in Nederland live te bewonderen op de volgende data:

• 12 november Rabozaal Amsterdam
• 14 november Oosterpoort Groningen
• 15 november Muziekcentrum Frits Phillips Eindhoven